16 Nisan 2010
Bu yılda, Ermenilerin mesnetten yoksun iddiaları hakkında bazı bilgileri sizlerle paylaşmak istiyorum. Belki daha çok kronoloji şeklinde bir yazıyla karşınıza çıkmış olacağım ama ne yaparsınız ki yaşananlar beni buna mecbur bıraktı. Ne kadar dikkatle izlediğinizi bilmesem de, izlediklerimizin demiş ki, dedi ki, den öteye gitmediğini, iktidarın geçen süreçte hangi kazanımları elde ettiğini veya neleri ne kadar kaybettiğimizi ben de sizler gibi bilmiyorum. Okuduklarımız sonuçta bu kanaati doğuruyor.
Bunların yanına Başbakan Erdoğan’ın ne olduğunu bir türlü açıklayamadığı açılımlarından biri olan Ermeni açılımının da, Kıbrıs konusunda Limanların açılmasından farklı olmayacağını göreceğiz sonuçta. Bütün bunlar, hırsın, aklın önüne geçtiğinden başka gerçeğin kalmadığını anlatmış olacak hepimize.
Şimdi, neler yaşanmış birlikte bakalım;
6–7 Şubat 2009 Dışişleri Bakanı A.Babacan, Münih Güvenlik Konferansı sırasında, Ermenistan Dışişleri Bakanı Nalbandyan’la ikili görüşme yaptı.
25–27 Şubat 2009 İsviçre Federal Adalet ve Polis Bakanı Eveline Widmer Schumpf, Türkiye’yi ziyaret etti,
5–7 Nisan 2009 Barack Obama Türkiye ziyareti.
6–7 Nisan 2009 A.Babacan, Nalbandyan ve Obama ile görüşmesi
16 Nisan 2009 A.Babacan KEİ toplantısı için Erivan’a gitti.
21–22 Nisan 2009 İsveç Başbakanı Frerdik Reinfeld Türkiye’ye geldi.
25–26 Nisan 2009 ABD eski Dışişleri Bakanı Medeleine Abright Türkiye’ye geldi.
12–13 Mayıs 2009 A.Babacan Azerbaycan’a gitti.
13–14 Mayıs 2009 A.Davutoğlu, İsveç’te İsveç Dışişleri Bakanı Carl Bildt ile görüştü.
21–24 Mayıs 2009 TBMM-ABD Parlamentolar arası Dostluk grubu heyetinin ABD ziyareti.
25–26 Mayıs 2009 A.Davutoğlu Azerbaycan’da E. Memedyarov ile görüşmesi.
22 Haziran 2009 Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Memmedyarov ile bir araya gelen A.Davutoğlu Ermenistan’a seslenerek ‘’Kafkasya’da istikrarı sağlamak için karşılıklı adımlar atılması gerektiğini, Bizim Türkiye olarak amacımız bölgede istikrarı sağlamaktır. Bu da tek taraflı adımlarla olmaz’’ dedi.
23 Haziran 2009 Ermenistan Dışişleri Bakanı Nalbandyan, ikili ilişkilerin normalleşmesi sürecinde Türkiye’den yeni bir adım beklediklerini söyledi.
25–26 Haziran 2009 Başbakan Erdoğan’ın Belçika ziyareti.
29 Haziran 2009 Yunanistan’ın Korfu Adası’nda (AGİT) toplantısı yapıldı.
8 Temmuz 2009 Ermeni politikacı Stepan Safaryan, Türkiye-Ermenistan sınırının sonbaharda kısa bir süre için açılacağını iddia etti.
17 Temmuz 2009 İlham Aliyev-Serj Sarkisyan Moskova da görüştü.
31 Temmuz 2009 Serj Sarkisyan ‘’Türkiye 21. yüzyılda ön koşul öne sürülemeyeceğini anlamalı’’ dedi.
20 Ağustos 2009 Levon Ter Petrosyan, Sarkisyan’ı Ermenistan’ın milli çıkarlarına aykırı davranmakla suçladı.
25 Ağustos 2009 Grossman, Azerbaycan, Batı veya ABD’nin Karabağ sorununu çözeceği yönünde umutlanmaması gerektiğini’’ söyledi.
26 Ağustos 2009 Şavarş Koçeryan, ‘’ Azerbaycan’ın (ya her şey ya savaş) anlayışından vazgeçmesi gerektiğini söyledi.
26–27 Ağustos 2009 ABD Kongresi Türk Grubu Eş başkanı Wexler’in Türkiye ziyareti.
31 Ağustos 2009 ‘’ Türkiye Cumhuriyeti ve Ermenistan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlıkları ile İsviçre Federal Dışişleri Bakanlığı’nın Basın Açıklaması’’
Ankara, Erivan, Bern, 31 Ağustos 2009
‘’ Türkiye Cumhuriyeti ve Ermenistan Cumhuriyeti, İsviçre’nin arabulucuğu ile sürdürdükleri çabalar bağlamında parafladıkları ‘’Diplomatik İlişkilerin Tesisi Protokolü’’ ile ‘’İkili İlişkilerin Geliştirilmesi Protokolüne’’ne dair iç istişarelerini başlatma hususunda mutabakata varmışlardır.
Bu iki Protokol, ikili ilişkilerin makul bir zaman diliminde normalizasyonu için bir çerçeve sunmaktadır. İstişareler altı hafta içinde tamamlanacak, bunu müteakiben iki Protokol imzalanacak ve her iki Parlamentonun onayına sunulacaktır. Her iki taraf anayasal ve yasal prosedürlerine uygun biçimde onay işleminin zamanlıca ilerlemesi için çaba gösterecektir.
İkili ilişkilerin normalizasyonu bölgedeki barışa ve istikrara katkı sağlayacaktır. Türkiye Cumhuriyeti ile Ermenistan Cumhuriyeti İsviçre’nin desteğiyle ortak gayretlerini sürdürme konusunda kararlıdırlar.’’
31 Ağustos 2009 A.B.D. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI BASIN BÜROSU;
ABD, İsviçre’nin katılımıyla Türkiye ve Ermenistan tarafından yapılan, ikili ilişkilerin normalleştirilmesinde atılacak ileri adımları başlıklandıran açıklamayı memnuniyetle karşılamaktadır. ABD, normalleştirmenin ön koşulsuz ve makul bir zaman çerçevesinde olmasını uzun zamandır savunmuştur ve hala savunmaktadır. Ermenistan ve Türkiye’yi, bugünkü açıklamada tarif edilen ortak çerçeve sürecinde süratle ilerlemeye teşvik ediyoruz. Bölgede barış, güvenlik ve istikrara katkı yapacak tarihi bir süreç olan normalleşmeyi desteklemede her iki hükümetle yakın çalışma içinde olmaya hazırız.
1 Eylül 2009 A. Davutoğlu, ‘’ Bu bir süreçtir ve bittiğinde sadece Türk-Ermeni sınırı değil birçok sınır açılacak’’ dedi.
4–5 Eylül 2009 A.Davutoğlu’nun İsveç ziyareti.
9 Eylül 2009 Sarkisyan, ‘’ Türkiye tarafından Ermenistan’a uygulanan ambargonun kaldırılmasının koşula bağlı olmadığı konusunda görüş birliğine vardık’’ dedi
17–18 Eylül 2009 Cemil Çiçek’in Azerbaycan ziyareti.
21–25 Eylül 2009 Zafer Üskül’ün Belçika ziyareti.
22–30 Eylül 2009 Başbakan ve heyetinin ABD ziyareti.
25–29 Eylül 2009 M.Ali Şahin’in Azerbaycan ziyareti.
4–8 Ekim 2009 ABD Hazine Bakanının Türkiye ziyareti.
10 Ekim 2009 TÜRKİYE ve ERMENİSTAN arasında ‘’DİPLOMATİK İLİŞKİLERİN TESİSİ’’ ile ‘’İKİLİ İLİŞKİLERİN GELİŞTİRİLMESİ’’ Protokolleri, A.Davutoğlu ile Nalbandyan arasında Zürih’te imzalandı. Ev sahibi İsviçre, Minsk Grubu Eşbaşkanı ABD, RF ve Fransa Dışişleri Bakanları, AB Komisyonu Genel Sekreteri, ODGP Yüksek Temsilcisi Solana ve Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Dönem Başkanlarının bulunduğu bir ortamda gerçekleştirildi.
14 Ekim 2009 Ermenistan Cumhurbaşkanı Sarkisyan, Bursa’ya Milli Maça geldi.
22 Ekim 2009 A.Davutoğlu Azerbaycan’a gitti.
6 Kasım 2009 Türkiye ile İsveç İkili Siyasi İstişareler Stocholm’de yapıldı.
11–12 Kasım 2009 Devlet Bakanı H.Yazıcı Azerbaycan’a gitti.
12–13 Kasım 2009 ABD Dışişleri Bakanlığı Avrupa ve Avrasya İşlerinden sorumlu Müsteşar Yardımcısı Philip Gordon Türkiye’ye geldi.
16–20 Kasım 2009 Büyükelçi Mark Parris’in Türkiye ziyareti.
23 Kasım 2009 A.Gül,’’Ermeni açılımıyla ilgili olarak soğuk savaş’ın son duvarının yıkılacağını söyledi.
6–8 Aralık 2009 Başbakan Erdoğan ve A.Davutoğlu ABD ye gitti.
7 Aralık 2009 Barack Obama ‘’ Türkiye ile Ermenistan arasında ki, ilişkilerin normalleştirilmesi sürecine desteğini teyit etti.
24–25 Aralık 2009 Azerbaycan Dışişleri Bakanı Türkiye’ye geldi.
13 Ocak 2010 Ermenistan Anayasa Mahkemesi Ermeni-Türk Protokollerini onayladı.
18 Ocak 2010 ‘’ 10 Ekim 2009 tarihinde imzalanan Türkiye-Ermenistan Protokollerine ilişkin olarak Ermenistan Anayasa Mahkemesi 13 Ocak 2010 tarihinde, anayasaya uygunluk kararını kısa bir metinle açıklamıştı. Bu kere Mahkeme Gerekçeli kararını yayımlamıştır. Söz konusu kararda, Protokollerin lafzına ve ruhuna aykırı önkoşullar ve kısıtlayıcı hükümler zikredildiği tespit edilmiştir.
Bu karar, söz konusu Protokollerin müzakere gerekçesini ve Protokollerle hedeflenen temel amacı sakatlamakta ki yaklaşım tarafımızdan kabul edilemez.
Türkiye, uluslar arası alandaki taahhütlerine olan her zamanki sadakati istikametinde söz konusu Protokollerin hükümlerine bağlılığını muhafaza etmektedir.
Aynı sadakati Ermenistan Hükümetinden de beklemekteyiz.’’
16 Şubat 2010 ABD Ankara Büyükelçisi James Jeffrey, Ermeni Protokolünün TBMM’den geçmemesi halinde ‘’ Ermeni tasarısının ABD Kongresinde görüşülmesinin ve Temsilciler Meclisinde kabul edilme olasılığının yüksek olduğunu ima etti.
24 Şubat 2010 Edvard Nalbandyan ‘’ Türkiye ile imzalanan protokolleri durdurma veya tamamen iptal etme şansımız var’’ dedi.
27 Şubat 2010 Sarkisyan ‘’ Süreç yakında tamamlanmazsa imzamızı geri çekeriz’’ dedi.
4 Mart 2010 San Jose, Kosta Rika, ABD Dışişleri Bakanı Clinton’un Türkiye ve Ermenistan ile ilgili açıklamaları;
Şartların çok önem bir şekilde değiştiğini düşünüyorum. Başkan Obama göreve başladığında ve ben de Dışişleri Bakanı olduğumda, İsviçre’nin Türk ve Ermeni hükümetlerini bir araya getirmek niyetiyle giriştiği sürecin çok değerli olduğunu ve bunun desteklemek istediğimiz bir süreç olduğunu düşündük ve destekledik.
İki ülke arasındaki ilişkilerin normalleşmesine ilişkin protokollerin imzalandığı zaman ben bizzat Zürih’teydim. Bu yöntemin, iki ülke arasındaki ilişkinin normalleşmesi yolundaki sorunları yönetmenin uygun bir yöntemi olduğunu düşünüyoruz.
Protokoller içinde, geçmişteki olayları incelemek üzere bir tarih komisyonu oluşturulması konusunda bir mutabakat vardı. Amerika Birleşik Devletleri’nin bu süreci olumsuz etkileyebileceğinden dolayı, iki ülke arasındaki sorunların nasıl çözüleceğini kararlaştırmanın bir diğer ülkeye kalmaması gerektiğini düşünüyorum.
Bundan dolayı, hem Başkan Obama hem de ben, net olarak hem geçen sene ve yine bu sene, Kongre’nin bu konudaki herhangi bir hareketinin uygun olmadığını ifade ettik ve bunun karşısında olduğumuzu belirttik. Şu anda, bahsetmiş olduğunuz komite, sanırım geçmişte üç kez böyle bir kararı geçirdi ve bir kez daha bunu yapma ihtimalleri yüksek. Ancak Kongre’nin tamamının söz konusu kararı temel alarak hareket edeceğine veya hareket etmesi gerektiğine inanmıyoruz. Bu tutumu ilgili tüm taraflara net bir biçimde ifade ettik.’’
Bu bilmecenin kalan parçalarını gelecek yazımda, sizlerle paylaşacağım. Birlikte 2010 Nisanına da nasıl gelindiğini bütün satırbaşları ile anlamaya çalışacağız. Anlayabilirsek!
Kaynak: T.C. Dışişleri Bakanlığı (http://www.mfa.gov.tr)
Avim (http://www.avim.org.tr)
ABD Dışişleri (http://turkish.turkey.usembassy.gov/pr)
Cem Cüneyd Canan