10 Temmuz 2024
Toplam Nüfus Türk Nüfus Km2
Novgorod Oblastı 645.986 4.000 55.300
Novgorod Oblastı
(Nijni Novgorod ile karıştırılmamalıdır.)
Novgorod Oblastı anlamak için öncelikle Orta Çağ tarihinin ana kaynaklarından biri olan Novgorod Yıllığının bölümlerinden bazı bilgileri aşağıya alarak başlayalım.
“Rus yıllıkları, Türk-Slav/Rus münasebetleri konusunda bugün sahip olduğumuz bilgilerin ana kaynağıdır. Novgorod’da yazılan yıllık nüshaları Rus yıllıklarının en eski ve önemlilerindendir.” “Orta Çağ tarihinin ana kaynaklarından biri olan Novgorod Yıllığı farklı kişilerin kaleminden çıkmış ve günümüze kadar ulaşmıştır. Novgorod Yıllığı, 1016-1471 yılları arasındaki hadiseleri konu almaktadır.” “Novgorod Kroniği, Rurikidler hanedanının knyazları (prensleri), şehrin valileri ve başpiskoposları hakkında bilgi vermektedir. Bu alan ve belirli konular için malzeme değeri yüksek olan yıllık, Kumanlar, Almanlar, Moğollar, Litvanyalılar ve Hanse Birliği ile ilgili detaylı bilgiler vermektedir. Söz konusu milletlerin Novgorod ve çevresine yapmış oldukları saldırılar, savaşlar yıllıkta bazen detaylı bazen kısa bir şekilde yer bulmuştur. Kalka Savaşı, Tannenberg Savaşı, Kulikovo Savaşı, Neva Muharebesi, Novgorod Yıllığı’nda anlatılan önemli savaşlardır. Novgorod Kroniği, on üçüncü yüzyılın başlarında, Konstantinopolis'in Latin Haçlılara düşüşü hakkında ayrıntılı bilgi verirken, ülkeye çok daha yakın olan gelişme olarak bir diğer Latin Haçlıları; Almanların gelip doğu Baltık'ta koloniler inşa etmesine daha az yer ayırmaktadır.”
“Novgorod Yıllığı’nın 862’den itibaren bahsetmeye başladığı ilk Rus başkenti olan Novgorod şehri (Veliki Novgorod), Kiyev (Kiev) prenslerinin adlarına yönetmeleri için en büyük oğullarını görevlendirdikleri tipik bir prenslik şehriydi. XII. yüzyılda kendi yollarını çizen Novgorodlular, 1136 yılında prenslerini seçmeye başladılar. Bir başka deyişle 1136'da Kiyev Knyazlığından ayrılarak bağımsız Novgorod Cumhuriyeti’ni kurdular.”
“Novgorod’un Slavların sosyal, kültürel ve ekonomik tarihinde önemli bir yeri vardır. Gerek konumu gerekse Latin dünyası ile olan ekonomik ve siyasi münasebetleri nedeniyle Novgorod, bir dönem, özellikle de Kiyev’in yıldızının sönmesiyle en büyük Rus şehirlerinden biri olarak sivrilmiştir.” Novgorod Yıllığı’nı Batı dünyası ile tanıştıran isim Vasilyev olmuştur. Bizans İmparatorluğu Tarihi isimli eserinde özellikle İstanbul şehrinin Latinler tarafından işgali hakkında Rus bakış açısını gösteren kroniğin Batı dünyasına tanıtmasına vesile olmuştur. Vasiliev Batı’da bu kaynakta verilen bilgilerle ilgili olarak hiç araştırma yapılmamasından dolayı, araştırmacıları Novgorod Yıllığı’nı tetkik etmeye sevk etmiştir. Burada A. Vasiliev’in dikkat çekmek istediği husus, yıllıkta 1204 Latin İşgali ile ilgili bilgilerin Batılı âlimler tarafından değerlendirilmesidir. Nitekim Novgorod Yıllığı diğer pek çok hadise gibi İstanbul’un işgali hakkında da detaylı bilgilere sahiptir. Öyle ki, Nikon, Sofiski ve Voskrosenski gibi ilk Rus yıllıkları, Latin işgali ile ilgili bilgileri Novgorod Yıllığı’ndan almışlardır.”
“Novgorod Kroniği (1016-1471) Büyük Novgorod, 1240’ta Moğolların Kiyev’i yağmalamasıyla tartışmasız Orta Çağ Rusya’sının en büyük sanat, ticaret ve kültür şehri oldu. Novgorod, İskandinavya ve Bizans arasında, bağımsız olarak gelişen demokratik bir cumhuriyetti. Rusya’da ilk yazılı eserler XI. yüzyılda, Novgorod’da oluşturulmaya başlandı. Bize ulaşan en eski yıllık, Kiyev’deki Perchersk Manastırı rahibi Nestor tarafından 1110 yılında oluşturulan yıllıktır. Nestor’un yıllığı, Nuh Tufanı ile başlar ve 1016’ya kadar olan olayları kaydeder. Novgorod Kroniği ya da I. Novgorod Yıllığı olarak adlandırılan yıllık, Kiyev’de oluşturulan bu yıllığın, orijinal metni temel alınarak daha sonraki yüzyıllarda hazırlanmış biçimidir ve günümüze ulaşan Rus yıllıklarının en eskisi olarak kabul edilmektedir.”
“Novgorod Yıllığı, klasik sonrası (post-klasik) dönem Rus yazını için hayati öneme haiz bir dokümandır. Yıllık, prens değişimleri, yangınlar, doğal afetler, kilise mevzuları, veba gibi sosyal olayların yanı sıra Finler, Kumanlar, Moğollar, Latinler ve Almanlar hakkında da değerli bilgiler vermektedir.”
. Kronikte Başat Rol Üstlenen Topluluklar Kumanlar; Kumanlar, XI. ve XIV. yüzyıl arasında Doğu Avrupa’da yaşamış, yaklaşık bir buçuk asır Balkanları ve Rusya’yı hâkimiyetleri altına almış bir kavimdir. Latin kaynaklarında Comani, Cumani veya Cuni olarak geçmektedir. Kumanlardan Rus kaynaklarında ve incelemesini yaptığımız Novgorod Yıllığı’nda ise “Polovest” olarak bahsedilmektedir. Kuman kelimesi pek çok dilde “sarışın, sarı ırk” anlamındadır. Kumanlarla temas kurmuş pek çok millet, Kumanların çok güzel bir ırk olduğundan ve Kuman kadınlarının güzellikleriyle bilindiğinden bahsetmektedir. Başlarında bir bey bulunduğu halde, dağınık gruplar şeklinde yaşayan Kumanlar, Rus bozkırını, Novgorod civarını Moğol istilasına kadar hâkimiyetleri altında tutmuşlardı. Kumanlar 1116’dan 1223 yılına kadar Dinyeper’den İtil (Volga) nehrine kadar Kırım dâhil Karadeniz’in kuzey hattını kontrol etmekteydiler. Novgorod Yıllığında 1016’dan itibaren yani Yaroslav knyaz iken bilgiler sunulmaya başlanmıştır. Yaroslav döneminden sonra Rus knyazları arasında şiddetli taht kavgaları meydana gelmiştir. Yaroslav ölmeden topraklarını üç oğlu arasında paylaştırmıştır. En büyük oğlu İzyaslav’a Kiyev ve Novgorod’u, ikinci oğlu Svyatoslav’a Çernigov’u ve en küçük oğlu Vsevolod’a ise Pereyaslavl’ı vermiştir.
Sonra Novgorod Yıllığı’nda verilen tarihe göre “1054-6562: Yaroslav öldü.” Yaroslav’ın topraklarını oğulları arasında bölmesi Rusya’da siyasi birlikten yoksun, feodal knyazlıkların oluşmasına neden olmuştur. Novgorod Yıllığı Kumanlardan ilk defa Yaroslav’ın ölümünden sonra 1061 yılında bahsetmektedir. Yıllığa göre “Polovets (Kuman) halkı 1 Şubat’ta geldi ve 2’sinde Vsevolod’u mağlup ettiler.” Rus prenslikleri arasındaki karışıklıklar devam ederken Kumanlar, 1068 yılında Rus topraklarını işgal ettiler. Novgorod Yıllığı bu acı olaydan “Tanrı gazabını bize gönderdi, Polovest geldi ve Rus topraklarını fethetti” şeklinde bahsetmektedir. Saldırı neticesinde Svyatoslav, Kumanlara mağlup olmuş, İzyaslav Lyakhi’ye kaçmıştır. Novgorod Yıllığı’nda Kumanlardan genel olarak dinsiz bir topluluk olarak bahsedilmektedir. Slavların Kuman saldırılarını istila olarak görmeleri normaldir. Uzun yıllar istila altında kalan toplumlarda sosyal bilinç oluşturmak ve isyan hareketlerini canlı tutmak için sözlü ve yazılı tarih geleneğinde istila konusunu işledikleri görülmektedir. Slav toplumunu isyana hazırlayan bu geleneğin daha sonra başarılı olduğu ve büyük saldırılara karşı kitlesel bir direnç sergilendiği görülmüştür. Hristiyanlığın sosyal bilinç içerisindeki yerinin güçlenmeye başlaması sebebiyle, askeri direniş ve karşı koymalarda önemli bir rol oynamaya başladığı anlaşılmaktadır. Tarih boyunca birçok olayda din faktörü, sosyal birliktelikteki bütünlüğü sağlamak amacıyla aynı dinden olmayan toplumlara karşı iyi bir unsur olarak kullanılmıştır.
Kuman saldırılarına karşı koyamayan Rus prenslikleri birleşme kararı aldılar. 1103 yılında tüm kardeş knyazlar Kumanlara karşı birleşti, onların üzerine yürüyüp yendiler ve onlara ait toprakları ele geçirdiler. Novgorod Yıllığı’nda bundan sonra Kumanlar ile ilgili bilgiler seyrelmektedir. Ancak yıllık bazı eksiklikleri de bünyesinde barındırmaktadır. Başlangıçtan yani 1016 yılından 1065 yılına kadar yıllığın ara ara çoğu kayıtları eksiktir. Bu da kayıp olan ilk 128 sayfa ile alakalı bir durum olsa gerektir. Mesela bu eksik kısımda 1071 yılında Novgorod’da paganların bir büyücü ile birleşip Ortodoks Kilisesi papazına karşı isyan çıkarmaları, Novgorod knyazının ise kilisenin yanında yer alıp isyanı bastırmasından bahsedilmektedir. Yine yıllık, Kumanların Rus topraklarına yaptığı ikinci büyük akına tek cümleyle yer vermiştir.
Aynı şekilde, 1185 yılında Kuzey Novgorod Prensi İgor Svyatoslaviç’in Kumanlar üzerine yaptığı sefer oldukça önemli olmasına rağmen yıllıkta bununla ilgili de pek malumat verilmemektedir. 1185 yılında Kumanların saldırılarını durdurmak için Novgorod-Seversk Knyazı Igor Svyatislaviç, Kumanlar üzerine bir sefer yapmıştır ve Prens İgor’un ordusu ağır bir yenilgiye uğratılmıştır. Bu seferi anlatan “Slovo o Polku İgoreve: İgor Bölüğü Destanı” oldukça önemlidir. XII. yüzyıl sonunda oluşturulduğu sanılan bu eser, Rus edebiyatının savaş anlatısı alanındaki en büyük yapıtı olmakla beraber, Kuman yenilgisinin hafızalarda bıraktığı izi görmemiz açısından da oldukça kıymetlidir. Destan ayrıca dil, savaş tekniği, madencilik gibi alanlarda Ruslar üzerindeki TÜRK etkisini göstermesi açısından oldukça kıymetlidir. Novgorod Yıllığı, Kumanlarla ilgili ara ara bilgiler vermeye devam ederken son kapsamlı kaydını 1203 yılında yapmıştır. Bu tarihte Kumanlar Kiyev’i ele geçirirler. “Rurik, oğlu Oleg ve dinsiz Kumanlar, 1 Ocak, St. Vasili günü Kiyev’i ele geçirdiler, elleri kime uzandıysa keşişlere, rahip ve rahip eşlerine kötülük yaptılar, tüm yabancı tüccarlar ve şehirdeki yabancılar kiliselere kapandılar. Kiliselerdeki tüm değerli süsler ve ikonları kendi topraklarına götürdüler ve şehri yaktılar. 1214 yılında Mstislav ile kardeşleri ve Novgrodlular Kiyev’e girdi, Kiyevliler boyun eğdi.” Kısa bir süre sonra Moğollar, Rus topraklarına girdiler ve Kumanların bu coğrafyadaki hâkimiyetlerini kırdılar. Moğol işgalinden sonra da Novgorod Yıllığı, Kumanlardan bir daha bahsetmemektedir.”
. Moğollar Cengiz Han, komutanlarına Kuzey Kafkasya üzerine bir sefer yapılmasını emretti ve bu emir üzerine harekete geçen Moğollar, 1222 yılında Kumanlarla karşılaştılar. Moğollar akınlarına devam ederek Kırım taraflarına saldırdılar. Alanlar, Lezgiler ve Kumanlardan oluşan bir orduyu yenen Moğollar, Kumanları takip ederek Rus topraklarına kadar geldiler. Novgorod Yıllığı’nın Moğollar ile ilgili malumatları da bu şekilde başlamaktadır.
Yıllık Moğollardan, ilk olarak Rus-Kuman ittifakının Moğollarla yaptığı Kalka Savaşı vasıtasıyla bahseder ancak, kronolojik hata yaparak 31 Mayıs 1223 yılında yapılan savaş için 31 Mayıs 1224 tarihini verir. Yıllıktan gördüğümüz kadarıyla Novgorod halkı bu yıllarda Moğollar hakkında bilgi sahibi değildir. “Bizim günahlarımız için bilinmeyen kabileler geldi, kimse tam olarak onların kim olduğunu, nereden geldiğini, onların dillerinin, ırklarının, dinlerinin ne olduğunu bilmiyordu fakat onlar TATAR olarak adlandırılıyorlardı” Yine de yazar Moğolların çok geniş topraklara sahip olduklarından, pek çok kavmi yenerek hâkimiyetleri altına aldıklarından haberdardır. “Sadece Tanrı bilir onların kim olduğunu ve nereden çıkıp geldiklerini. Bildiğimiz kadarıyla kitaplardan anlayan kesinlikle bilge insanlar fakat onların kim olduğunu bilmiyoruz; burada Rus Knyazlarının ve gelmeleri felaketi hatırası uğruna yazılmaktadır.” Yıllığın Moğolları bilgili ve kitaplardan anlayanlar olarak tanıtması oldukça dikkat çekicidir. Yıllığa göre Kuman lideri KÖTEN, TATAR felaketinden kaçarak damadı Mstislav’a sığındı. Kayınpederi Köten, Kuman Beyleri damadı Mstislav ile Rus Knyazlarını türlü hediyelere boğarak, Moğollara karşı ittifaka ikna etti. O yıllarda Rus knezliklerinin en büyüklerinden olan Galiç, Kiyev ve Çernigov, Kumanlarla birleşti ve büyük bir ordu toplandı. Rus Knyazların kendilerine karşı birleştiğini öğrenen Tatarlar, elçi göndererek Moğolların ahır uşakları olan Kumanlar için geldiklerini, Ruslara topraklarını ele geçirmeyeceklerini, onlara karşı savaşmayacaklarını söylediler fakat Knyazlar elçileri dinlemediler ve onları öldürdüler. Rusların bu davranışıyla savaş kaçınılmaz oldu.
Rus ve Kuman kuvvetleri toplanınca, ÖZİ boylarında Moğol öncü birliklerine saldırdılar. Öncü birlikler kolayca dağıldı, Rus-Kuman ordusu Moğol ordusunu sekiz gün boyunca takip etti ve Kalka Nehri kenarında meydan muharebesinde karşı karşıya geldiler. Knyaz Mstislav kaçarken Çernigov ve Kiyev knyazları öldürüldü. Bu savaşın sonunda Rus toprakları Moğol ilerleyişine açıldı ve Moğollar uzun süreli Rus akınlarına başladılar. Moğollar ile Rusların münasebeti devam ettikçe Novgorod Yıllığı bize bu süreçle ilgili çok renkli bilgiler vermektedir. Örneğin Batı seferi kararı alan Moğolların ilerleyişiyle birlikte 1238 yılında Ryazan Knyazlığı’na elçiler gönderildiği ifade edilmektedir. Yıllığın bize aktardığı kadarıyla heyet iki adam ve bir büyücü kadından oluşmaktaydı. Aynı heyet Vladimir Knyazlığı’na da gönderilmiş ve barış karşılığı her on attan birini istemiştir.
1237-1238 Moğol seferleri, Ruslar için yine kayıp demekti. Bu seferlerden Novgorod kurtulmayı başardı ama Ryazan şehrini yakıp-yıkan Moğollar, önemli bir kent olan Vladimir üzerine yürüdüler. Bu hadiseleri anlatan yıllık Moğollar için “pagan ve imansız Tatarlar” ifadesini kullanmaktadır. Devamında yazar, Moğolları İsmaililer olarak adlandırmıştır. Ostrogorsky ve Vasiliev gibi âlimler, Rus kaynaklarında geçen İsmaililer ifadesinin Müslüman Araplar için kullanıldığını söylemektedir. M. Uydu Yücel ise bu kelimenin İslamiyet’i kabul eden kişiler, Hz. İsmail’in dininden olanlar için kullanıldığını ifade etmektedir. Rus knyazlarıyla savaşlarına devam eden Moğollar, 1240 yılında Rus şehirlerin anası saydıkları Kiyev’i işgal ettiler. Yerle bir olan Kiyev’de Moğollar insanları ya kılıçtan geçirdiler ya da köle olarak sattılar. Kiyev Rusya’sının eski merkezi dağıldı ve bir buçuk asır boyunca toparlanamadı.
1246 yılında Çernigov Knyaz’ı Mihail’in Batu Han tarafından öldürülme hadisesi oldukça ilginçtir. Novgorod Yıllığı bu olay için 1245 yılını vermiştir. Yıllığın anlatımına göre Çar Batu Han’ın geleneğine sahipti: Batu’ya itaat etmeye gelen biri, ilk önce Batu’ya değil bir büyücünün karşısına çıkartılır, büyücü ateş getirilmesini emreder kişiden ateşe ve vahşi doğaya boyun eğmesi istenir, sonra kişi Han’a götürülürdü. Herhangi biri Han için bir hediye getirse büyücüler onların bazısını alıp ateşe fırlatırlar ve daha sonra hediyelerle Han’a gitmesine izin verilirdi. A. N. Kurat bu geleneği söyle açıklar: “Mutad Moğol geleneğine göre elçiler ve hediyeler ateş üzerinden geçirilir ve eğer bunların Han’a karşı kötü bir niyetleri varsa ateşin bunları yok edeceğine inanılırdı”. Bu geleneğe boyun eğmeyen Mihail ve Voyvoda Fedor öldürüldü. …
Moğollar, Rus idare sistemine yenilikler katmışlardır. Örneğin ilk nüfus sayımı Moğolların emri ile 1257 yılında yapılmıştır. Dahası vergi sistemi ile Ruslar, Moğol yönetimi sayesinde tanışmışlardır. Novgorod bu olayı şu şekilde anlatır: “Rusya’dan kötü haberler geldi, Tatarlar Novgorod’dan tamga ve aşar vergisi istediler; tüm yıl insanlar tedirgin oldu.” Bu vergiler, Tatar ülkesinden gönderilen baskak tarafından toplanıyordu. Moğollar farklı zamanlarda yaptıkları akınlar ile Novgorod’a zararlar vermekteydiler. Kısa bir süre Novrogod’da ve diğer Rus knyazlıklarında Rostov ahalisi önderliğinde bu vergilere karşı isyanlar çıktı. Novgorod Yıllığı, 1262, 1289, 1315, 1320 yılları arasında çıkan bu isyanlara hiç değinmemiştir. Sadece 1327 yılı isyanına çok az değinmiş ve Knyaz Alexander Mikhailovich’in pek çok büyük Tatar’ı Tver’de ve farklı yerlerde öldürdüğünden bahsetmiştir. Akabinde Tatarlar büyük ordularla geldiler, Tver şehrini aldılar. Knyaz Aleksandr Novgorod’a sığınmak istedi ancak Novgorodlular bunu kabul etmediler. Moğolların içinde yaşadıkları mücadelelerden faydalanan Rus knyazlıklarında Moğollara karşı saldırılar başladı. Bunlardan en önemlisi Rusların Moğollara karşı kazandığı ilk büyük savaş olması nedeniyle 1380 yılındaki Kulikovo (Kulikovskaya) Savaşı’dır. Moskova Knyazı etrafında birleşen Ruslar ile Mamay adlı Moğol soylusunun liderliğindeki Tatar birliği arasında Don nehri boyunda ve Tula bölgesi sınırları içerisinde yer alan Kulikovo Meydanında gerçekleşmiştir. Rus zaferiyle sonlanan Kulikovo Savaşı, genel olarak Moğol yönetiminden kurtulma şeklinde kabul edilse de bu zaferin gerçek önemi sembolik olmasıdır.
Novgorod Yıllığı bu hadiseyi, tarihinde de hata yapmayarak (tam tarihini vererek) tüm detaylarıyla hatta Tanrı’ya övgülerle aktarmaktadır. Yıllık zaferi “merhametli ve kullarını seven Tanrı bize karşı tamamen kızgın değil ve ebediyen nefret etmiyormuş” şeklinde yorumlamaktadır. Ancak TOKTAMIŞ HAN bu yenilginin intikamını almak için 1382 yılında Moskova dâhil pek çok kasabayı aldı ve pek çok yeri kırıp geçirdi. Novgorod Yıllığı’nın Moğollarla ilgili bize verdiği kayda değer son malumatı 1445 yılında Moskova Knyazlığı’nın KAZAN Hanlığı hâkimiyetine girmesi ve Knyaz Vasili Vasilyev’in esir düşmesiyle neticelenen hadiselerdir. “Bizim günahlarımız için Veliki Knyaz mağlup oldu, yakalandı ve O, Mikhail Odreyeviç ve rahipler, papazlar ve pek çok genç insan Orda’ya götürüldü.” Moğolları Tatarlar olarak adlandıran kaynağın anlatımında Tatarlara karşı ciddi bir antipati vardır. Novgorod Yıllığı pagan ve dinsiz olarak nitelemiş olduğu Moğolların adetlerini oldukça iyi bir şekilde gözlemlemiş, hüküm sürdükleri topraklar hakkında az da olsa malumat vermiştir.” (I)
Novgorod Cumhuriyeti 12. ile 15. yüzyıl arasında dünya sahnesine çıkmış olan bir Orta Çağ Rus devletidir. 1136 yılında kurulan bu devlet tarihi boyunca hep güçlü dönemler yaşamıştır. Ancak 1478 yılında genişleyen Moskova Knezliğinin hâkimiyeti altına girmiş ve ülke, tamamen haritadan silinmiştir.(2)
Novgorod Oblastı, Rusya’nın kuzeybatı Federal Bölgesinde, 296 metreye kadar yükselen morenik Valdai Tepeleri boyunca uzanan; İlmen Gölü’nün ova havzaları batıda ve Yukarı Volga Nehri doğuda uzanır. Oblastın arazisinin büyük bir kısmı, sayısız küçük gölün bulunduğu turba bataklığı veya kamış ve çimen bataklığıdır. Geri kalan kısım (yaklaşık yüzde 60) çoğunlukla ladin, meşe, çam ve huş ağacından, karışık ormanlardan oluşur ve topraklar genellikle verimsizdir. Tarım az gelişmiştir ve alanın onda birinden azı sürülmüş durumdadır. Süt hayvancılığı, özellikle Leningrad pazarına tedarik sağlayan ana faaliyet, bir miktar keten, çavdar, yulaf ve patates ekimi ile birlikte ana faaliyettir. 1870'den bu yana mera ve ormanların iyileştirilmesi için bataklıkların çoğu kurutuldu. Yakıt için çok fazla turba kesiliyor. Makine yapımı, metal işleme, kimya ve gıda işleme endüstrileri gelişmiştir. Borovichi, Staraya Russa ve bölge merkezi Veliky Novgorod’un yanı sıra yerleşim yerleri küçüktür ve kereste ve keten işlemeyle uğraşmaktadır. Yüzölçümü 55.895 kilometrekaredir. Pop. (2006 tahmini) 665.365. Bu nüfus 2002 de ise 694.355 idi. (3)
2002 Nüfus sayımında Türk nüfus 5.888 nüfusa oranı ise % 0,8 dir. (4)
Rusya’nın batısında St. Petersburg ve Moskova’yı birbirine bağlayan ana yol üzerinde yer alan bir şehirdir. St. Petersburg’a 108, Moskova’ya 530 km uzaklıktadır. Rusya’nın en önemli şehirlerinden biri olan Novgorod, 1992 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası Sit Alanı olarak kabul edilmiştir. Sadece tarihi öğeleri değil, şehrin içinden geçen Volkhov Nehri ile de doğal güzellikler sunmaktadır. 14. Yüzyıl da Novgorod Cumhuriyeti’nin başşehri olan Novgorod, o dönemde Avrupa’nın en büyük şehri idi. (5)
Rusya'nın Kuzeybatı Federal Bölgesinde yer alan oblast Oblastın idarî merkezi Veliki Novgorod'tur. Yüzölçümü 53.895 km²'dir. Boroviçi, Staraya Russa ve yönetim merkezi Novgorod dışındaki yerleşmeler küçüktür. Nüfus; 694.355 (2002) (6)
Novgorod’un idari merkezi olan Veliki Novgorod, Rusya içerisinde yer alan önemli şehirlerden biridir. Moskova ve Sankt Peterburg’u bağlayan yolun üzerinde, demiryoluna biraz uzakta bulunur. İlk olarak 9. yüzyılda bahsedilen şehir Rusya'nın ilk başkentiydi. 1136'da Kiev Prensliği'nden koparak bağımsız olan Novgorod Cumhuriyeti'nin merkezi oldu. 1221'de Yuri (Georgi) Vsevolodoviç tarafından yeniden kurulan Novgorod'un Moskova'dan uzaklığı 425 km'dir. 56º19' kuzey enlemi, 44º00' doğu boylamı arasında yer alan şehrin nüfusu 216.826'dır. Novgorod Oblast’ın yönetim merkezidir. Şehir en parlak dönemini 1136-1478 arasındaki Novgorod Cumhuriyeti'yken yaşamıştır. 1611-1617 arası İsveç işgalinde kalan kent, 1708-1710 arasında Ingermenland, 1710-1727 arasında Sankt-Peterburg Guberniya'sına bağlı bir ilçe merkeziyken, 1727'de Novgorod Guberniya'sının merkezi oldu. 1927'de Leningrad Oblast'ına bağlanan şehir, 2. Dünya Savaşı'nda 15 Ağustos 1941-10 Ocak 1944 arasında Alman işgalinde kaldıktan sonra ayrı bir oblastın merkezi oldu. 1998'de bugünkü adını aldı. Şehir, barındırdığı yüzlerce tarihî eserle, Dünya Mirası listesi arasındadır. Rusya'nın gelişen ekonomisine paralel olarak ve S-Petersburg'a yakınlığı sebebiyle son yıllarda yatırımcıları cezbeden bir hal almıştır. (7)
Novgorod Oblastı bazı yerleşim yerleri ve nüfusları; Veliky Novgorod 216.856, Borovichi 57.755, Staraya Russa 35.511, Valday 18.703, Çudovo 17.434, Pestovo 15.990, Okulovka 14.470, Malaya Vishera 14.182, Soltsy 11.264 ve Holm 4.325 nüfusludur. (8)
KAYNAKLAR:
(1) https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2585966
(2) https://tr.wikipedia.org/wiki/Novgorod_Cumhuriyeti
(3) https://www-britannica-com.translate.goog/place/Novgorod-oblast-Russia
(4) https://musabeyli.tr.gg/RUSYA-FEDERASYONU-h-DA-T-Ue-RK-TOLULUKLARI.htm
(5) https://gezimanya.com/novgorod
(6) https://tr.wikipedia.org/wiki/Novgorod_Oblast%C4%B1
(7) https://tr.wikipedia.org/wiki/Veliki_Novgorod
(8) https://www-russianlessons-net.translate.goog/russia/novgorod/?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=tr&_x_tr_hl=tr&_x_tr_pto=sc
Cem Cüneyd Canan