30 Nisan 2024
Toplam Nüfus Türk Nüfus Km2
Murmansk Oblastı 842.452 12.000 144.900
Murmansk Oblastı ;
Rusya'nın Kuzeybatı Federal Bölgesi'nde yer alan oblastın Başkenti Murmansk’tır. Beyazdeniz ile Barents Denizi (uzaklık 12 km.) arasında yer alan Kola Yarımadasında 144.900 km²'lik bir alanı kaplar. Khibiny ve Lovozero sıradağlarının deniz seviyesinden 1,200 metreye yükselmesi ve batıdan doğuya uzanması ile kabartmanın büyük kısmı tepeliktir. Oblastın en yüksek noktası Khibiny’nin düz tepeli zirvesi olan Yudychvumchorr’dur. Bölgenin Hibini Dağlarında 1,191 m’ye yükselen dağlık kesimleri kuzeyde tundralar, güneyde ise taygalarla kaplıdır. Tek iç sınırı güneyde Karelya Cumhuriyeti’dir. Uluslararası olarak batıda Finlandiya Lapland Bölgesi ve Kuzeybatı da Norveç’in Troms ve Finnmark İlçeleri ile sınır komşusudur. Rusya’nın Arkhangelsk Oblastı Beyaz Deniz’in karşısında yer almaktadır.
Oblas’ta 100.000’den fazla göl ve 18.000 nehir bulunmaktadır. Kıyı, Rybachy Yarımadası’nı ve Svyatoy Nos Burnu Yarımadalarını içerir. Ayrıca oblast'a çok sayıda ada bulunmaktadır; bunların başlıcaları (batıdan doğuya) Aynovy Adaları , Bolşoy Oleny Adası , Kildin Adası Malyy Oleniy Adası , Kharlov Adası , Vesknyak Adası , Litskiye Adası , Nokuyev Adası , Vitte Adası'dır. , Lumbovskiy Adası , Goryainov Adası ve Sosnovets Adası’dır.
Yönetim merkezi Murmansk’tır. Daha önceki sayımlarda 842,452 olan nüfus, 2010 Nüfus sayımında 795.409 olan nüfusu, 2021 nüfus sayımında bu sayı 667.744’ düşmüştür. Bu nüfus içerisinde 12.000 Türk yaşamaktadır.
2010 Sayımına göre oblastın etnik bileşimi şu şekildeydi: Ruslar : %89, Ukraynalılar : %4,8, Belaruslular : %1,7, Tatarlar : %0,8, Finliler : %0,5, Karelyalılar : %0,2, Norveçliler : %0,2, Komi : %0,2, Saami : %0,2, diğerleri: %2,4 İdari veri tabanlarından 73.484 kişi kaydedildi ve etnik kökenlerini beyan edemediler. Bu gruptaki etnik kökenlerin oranının beyan edilen grupla aynı olduğu tahmin edilmektedir.
Günümüzde çok küçük bir azınlık olan Saamiler bölgenin yerli halkıdır. Ruslar, Beyaz Deniz kıyılarını keşfetmeye 12. yüzyılın başlarında başladılar ve 1916'da, şu anda 307.257 ( 2010 Rusya nüfus sayımı ) veya oblast nüfusunun yaklaşık %40'ına ev sahipliği yapan Rus şehri Murmansk'ı kurdular. Pek çok Finli de 1860 yılı civarında Finlandiya'daki kıtlık sırasında Murmansk'a göç etti .
Şehrin Sovyet dönemindeki eski adı 4 Ekim 1916 yılında kurulduğunda “Romanov-na-Murmane” idi. “Romanof” çar ailesinin soyadı, “Murman” da Rusça “kuzey kıyısı” anlamına gelir. Norveççe den Rusça’ya geçen “Murman”, “kuzeyliler” (İngilizce; Nordmen, Almanca; Nordmaenner) “Norveçliler” anlamına gelmektedir. Türkçe, Romanovlar Murman’da anlamına geliyor.
1920 Tartu Antlaşması ile Finlandiya'ya bırakılan ve Finlandiya'nın Barents Denizi'ne erişimini sağlayan Pechengsky Bölgesi (Fince'de Petsamo) Oblast, 28 Mayıs 1938'de Leningrad Oblastı'nın Murmansk Okrugu'ndan (Murmansk, Kirovsky , Kolsky , Lovozersky , Polyarny , Saamsky , Teribersky ve Tersky Bölgelerinden oluşur) ve Karelya ÖSSC'nin Kandalakshsky Bölgesinde kurulmuştur. 1940 yılında Sovyetler Birliği tarafından yeniden ele geçirildi. 1947 Paris Barış Antlaşması'ndan sonra yerel bölge, Saami halkına ya Sovyet Rusya'da kalma ya da Finlandiya'ya yerleşme seçeneği sunuldu. Çoğu ikinci seçeneği tercih etti. 30 Ekim 1997'de Murmansk, Astrakhan , Kirov , Ulyanovsk ve Yaroslavl ile birlikte Rusya hükümetiyle ona özerklik veren bir güç paylaşımı anlaşması imzaladı.
I. Dünya Savaşı sırasında bir ikmal limanı olarak kurulan kent, 1918 -1920 arasında Bolşeviklere karşı savaşan İngiliz, Fransız ve ABD birlikleri tarafından üs olarak kullanıldı. II. Dünya Savaşı 'n da Kuzey Buz Denizi üzerinden SSCB’ye savaş malzemesi taşıyan İngiliz-Amerikan konvoylarının kullandıkları başlıca limandı. Finlandiya topraklarında Alman kuvvetleri “Gümüş Tilki Operasyonu” nun bir parçası olarak 1941 yılında kente karşı bir saldırı başlattı ve Murmansk sadece Leningrad ve Stalingrad’ın imhâsının büyüklüğü olan geniş tahribatı yaşadı. Ancak, şiddetli Sovyet direnci ve sert yerel hava koşulları kenti ele geçirmeye ve hayati Karelya demiryolu hattının Almanlar'a geçmesini engelledi. Savaşın geri kalanında Murmansk, diğer müttefik ülkelerin Sovyetler Birliği'ne girerek silah ve diğer malzemeler geçmesinde bir geçiş noktası olarak görev yaptı.
Bu zafer, Almanlar üzerinde zaferin 40'ıncı yıldönümünde anılarak, 1985'te Murmansk şehrine “kahraman şehir” ünvânı verildi. Rus donanmasının gözbebeği “Amiral Kuznetsoy” uçak gemisi bu limanda demirlidir. Soğuk savaş sırasında Murmansk, sovyet denizaltı ve buzkıranların aktivite merkezi oldu. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra, yakındaki şehir ve Severomorsk Deniz Üssü, Rus Kuzey Filosu'nun merkezi olmaya devam etti.
Murmansk Oblastı Rus Donanması için önemli bir rol oynamaktadır ; Kuzey Filosunun genel merkezi Murmansk'ın 25 km kuzeyindeki Severomorsk'ta bulunmaktadır. Donanmanın Murmansk Oblastı'nda başka üsleri ve tersaneleri de vardır. 200'üncü Ayrı Motorlu Tüfek Tugayı Pechenga'da bulunmaktadır.
Körfez Akıntısı'nın etkisi ile yılın hiçbir döneminde buz tutmayan Murmansk limanı, Rusya'nın Atlas Okyanusu ve öteki denizlere serbestçe açılan tek kapısıdır. Aynı zamanda Kuzey Kutup Dairesi içindeki en büyük yerleşim merkezidir. 2021 yılı sayımına göre şehrin nüfûsu 270,384 kişidir. Şehrin demografik yapısı içerisinde Ruslar, Ukraynalılar, Belaruslular, Tatarlar ve Azeriler görülmektedir. Rus nüfusu çoğunlukta, Ukraynalı ve Belaruslu nüfusu azınlıktadır. Şehirde yaşam sadece ticaret, liman, demiryolları ve balıkçılıkla sınırlı değil. Rusya’nın her belediyesinde olduğu gibi burada da aktif bir sosyal ve kültürel yaşam bulunuyor. Kuzey Kutup Dairesi üzerindeki Murmansk şehri sadece Rusya değil dünyanın da en büyük kutup dairesindeki şehridir.
Murmansk’ta hava durumunu tahmin etmek neredeyse imkânsızdır. Sabahları hava güneşli olabilir ama akşamları ise hava çok soğuk olabiliyor. Murmansk’taki kış ayları hava sıcaklığı -10 ile -25 derece arasındadır. Yazları ise havalar 12 ile 17 derece arasındadır. Murmansk’ta en soğuk hava 1999 yılında -39,4 rekor soğuk olarak kayıtlara geçti.
Geleneksel ikamet yerlerinin listesi ve kuzeydeki Küçük Yerli Halk’ların geleneksel ekonomik faaliyetlerinin türleri, Rusya Federasyonu Hükümeti tarafından onaylanmaktadır. Göçebe ren geyiği çobanları, mevsimlik avcı, toplayıcı ve balıkçıların rotaları, kutsal yerler, dinlenme yerleri vb. kültürel olarak gelişmiş bu bölgelerin kapsamı son derece geniştir: Taymır Yarımadası’ndaki Dolgan ve Nganasalılardan, Habarovsk Krayı’ndeki Udegey halkına, Komandor Adalarındaki Aleut’lardan Murmansk bölgesindeki Saami’lere kadar.
2012 Yılında yapılan bir ankete göre Murmansk Oblastı’nda nüfusun; % 41,7 Rus Ortodoksu, % 1,1 Diğer Ortodoks, % 3,7 Diğer Hıristiyanlar, % 1 İslâm, % 28,4 Ruhen fakat dini değil, % 11,7 Ateizm ve Dinsizlik, % 12,4 Diğer ve bildirilmemiş.
Rusya’daki İdari Birimlerin Kentleşme Düzeyi (2005 Yılı) Çok yüksek kentsel nüfus oranı ile Murmansk Oblastı (%91) yer almaktadır. Ekonomik Fonksiyonlarına Göre Rusya Kentlerinin Sınıflandırılması Ekonomik fonksiyonlarına göre Maden Kentlerinden biride Murmansk dır. Rusya’da en seyrek kentsel yerleşim ağına sahip başlıca bölgeler şunlardır: Avrupa Rusya’sının kuzey bölgeleri: Karelya ve Komi Cumhuriyetleri, Kola ve Kanin yarımadası, Murmansk ve Arhangelsk oblastlarıdır.
Rusya’da yer alan idari birimler arasında kentleşme bakımından büyük farklılaşmalar vardır. Örneğin Magadan ve Murmansk oblastlarında yaşayan nüfusun %90’dan fazlası kentlerde yaşarken, Aginski-Buryatski, Koryak ve Evenki Milli Bölgelerinde kentleşme oranları %26 ile %36 arasında değişmektedir. Hatta Baykal gölünün hemen batısında İrkutsk Oblastı sınırları içinde yer alan Ust-Ordinski Buryatski Milli Bölgesinin başkenti olan Ust Ordinskiy kasabasının statüsü düşürülerek köye dönüştürüldüğünde bu otonom dairede hiç kentsel nüfus kalmamıştır.
KYH Sayısı ve Değişiminin Dinamikleri Hakkındaki Verileri Evenler (22000) Sayısı azalan halklar ve onların 2010 yılına göre olan sayıları: Nanaylar (16000), Evenkler (37100), Hantılar (31000), Ulçiler (2800), Udegeyler (1500), Mansiler (12000),Nensler (45000), Negidaller (600), Vepsler (6000), Nganasanlar (700), Ensiler (270), Selkuplar (3650), Şorslar (12900), Çukçiler (16000), Ketler (1220), Kerekler (4)
Murmansk Oblastı doğal kaynaklar açısından çok zengindir ve 700'ün üzerinde mineral yataklara sahiptir. Bölgenin ana endüstrileri hammadde çıkarma ve temel işleme alanındadır. En büyük endüstriler metalurji (%36,6), elektrik enerjisi üretimi (%22,9) ve balıkçılık dâhil gıda endüstrisidir (%13,7). Buzsuz Murmansk limanı, Rusya'da deniz taşımacılığında önemli bir rol oynamaktadır ve bölge, toplam Rusya deniz taşımacılığı pazarının %41'lik payına sahiptir. Balıkçılık sektörü bölgedeki en karlı sektörler arasında yer alıyor ve Rusya'nın toplam balık üretiminin %16'sını sağlıyor. Murmansk, Rusya'nın en büyüğü Murmansk Trol Filosu da dâhil olmak üzere üç balıkçılık filosu için önemli bir üstür.
Monchegorsk'ta bir Norilsk Nikel fabrikası (eski adıyla Severonikel ) Bölge ekonomisi ihracata dayalıdır. Başlıca ihracat kalemleri nikel ürünleri, apatit konsantresi, bakır ve bakır ürünleri, alüminyum ve demirli metallerdir. Murmansk Bölgesi, Rusya'nın apatit konsantresinin neredeyse yüzde yüzünü (1998'de 3,7 milyon ton), nikelin yüzde 43'ünü, bakırın yüzde 15'ini, demir cevheri ve demir cevheri konsantresinin yüzde 12'sini (1998'de 17,7 milyon ve 6,4 milyon ton) üretmektedir. ) ve yüzde 40 kobalt. Bölgenin üretiminin %90'ını oluşturan bölgenin en büyük şirketleri Pechenganickel , Olcon , Kola Nükleer Enerji Santrali , Sevrybkholodflot , Murmanrybprom , Murmansk Trol Filosu ve Murmansk Denizcilik Şirketi'dir .
Barents Denizi'nin rafında, tahmini 3,8 trilyon metreküp rezerviyle dünyanın en büyük gaz sahalarından biri olan devasa Shtokman sahası da dâhil olmak üzere büyük petrol ve gaz kaynakları keşfedildi. Muhtemel petrol sahaları önümüzdeki 10-15 yıl içinde potansiyel olarak 40 milyon tona kadar üretim yapabilir. Ancak petrol ve gaz kaynaklarının geliştirilmesi önemli miktarda yatırım gerektirecektir. Kültür ve sanat eserleri;
Murmansk Kuzey Işıkları Murmansk’ta Aurora ( kutup ışıkları ) görünüyor. Genellikle kutup ışıkları yeşil renkte görünür. Kuzey ışıkları Aralık ayının sonundan Şubat ayının başlangıcına kadar Murmansk’ da görülebilir.
Murmansk Alyosha anıtı: Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında Sovyet Arktik Savunucuları anıtıdır. Anıt 35 metre yüksekliğindedir. Alyosha şehrin hemen hemen her yerinden görünebilmektedir. Bu anıt, Volgograd’taki “Anavatan Çağırıyor” adlı anıttan sonraki en Rusya’nın en büyük anıtlarından biridir.
Murmansk Ticari Deniz Limanı: Rusya’nın en büyük limanlarından biridir. Burada yılın herhangi bir zamanında yanaşan ve denize açılan görkemli gemileri görebilirsiniz.
Lenin ( Nükleer Buzkıran) Dünyanın nükleer enerjiyle çalışan ilk gemisidir. 1959 yılında kullanılmaya başlanan gemi 1989 yılında Murmansk limanında ebediyen demirlenmiş durumdadır. Sovyetler Birliği zamanında denizdeki buzları kırarak diğer gemilerin rotalarını temizleme rolünü üstlenmişti.
Türkiye’den Murmansk’a direkt uçuşla gidilemiyor. Ancak, şehre aktarmalı uçak seferleri ile gidilebilir. Aktarmalar, Moskova ve St. Petersburg üzerinden yapılıyor. Murmansk’a vardıktan sonra şehir merkezine otobüs seferleri ile ulaşılabilir. Murmansk Havalimanı’ndan şehrin merkezi arasındaki mesafe 20 kilometredir. Şehirlerinde dikkat çeken özellikler ise;
Murmansk - başkent ve en büyük şehir, önemli bir deniz üssüdür ve yıl boyunca buzlanmayan büyük bir deniz limanına sahiptir; Kirovsk - dünyanın en kuzeyindeki botanik bahçelerine ve kayak merkezine sahip büyük bir kasabadır. Yarımadanın en eski kenti olan Kola, orijinal kalesine, Göğe Kabul Katedrali'ne (bölgedeki ilk taş bina) ve yerel kültür müzesine sahiptir. Polyarny - Murmansk Fiyordu'nda kapalı bir kasaba, bölgenin en eski kasabalarından biri; şu anda nükleer Sovyet ve Rus denizaltılarının hizmet dışı bırakılması için bir alana sahiptir. Severomorsk - kapalı bir şehir, bölgenin ikinci büyük şehri ve Rus Kuzey Filosunun ana idari merkezidir. Zapolarny - Uzak Kuzey şehri, Kola Süper Derin Sondajının kapısı, dünyanın insan yapımı en derin noktası güneşin gökyüzünde hareket ettiği ancak hiç batmadığı yaz ekinoksuna veya güneşin hiç doğmadığı ve şehrin karanlığa gömüldüğü kış gündönümüne denk gelmeye çalışın. Kışlar soğuktur ama aynı zamanda Kuzey Işıklarını görmek için de en iyi zamandır.
YARARLANILAN KAYNAKLAR:
https://tr.wikipedia.org/wiki/Murmansk_Oblast%C4%B1
https://tr.wikipedia.org/wiki/Murmansk
https://en-m-wikipedia org.translate.goog/wiki/Murmansk_Oblast?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=tr&_x_tr_hl=tr&_x_tr_pto=sc
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://derg
https://tr.db-city.com/Rusya--Murmansk-Oblast%C4%B1
(Russian Association of Indigenous Peoples of the North – RAIPON, 2011)
Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi Cilt 10, Sayı 2, 2019, ss. 1-17. DOI: 10.18354/esam.569600
https://en-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Murmansk_Oblast?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=tr&_x_tr_hl=tr&_x_tr_pto=sc
https://en-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Murmansk_Oblast?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=tr&_x_tr_hl=tr&_x_tr_pto=sc
https://www.gazetemru.com/2020/10/01/murmansk-rusya-sehirleri-%D0%BC%D1%83%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA/#google_vignette
https://www-britannica-com.translate.goog/place/Murmansk-oblast-Russia
https://www.citypopulation.de/en/russia/places/murmansk/
https://wikitravel.org/en/Murmansk_Oblast
Cem Cüneyd Canan