28 Şubat 2024
TOPLAM NÜF. TÜRK NÜF. KM2
Magadan Oblastı 162.969 3.600 461.400
Magadan Oblastı;
“Sibirya bölgesi, Türk halklarının ata yurdu olma özelliğini taşımaktadır. Günümüzde de bunu kısmen korumakta olup 4 cumhuriyette Türk dilli halklar yaşamaktadır. Saha (Yakutistan), Tıva (Tuva), Hakasya ve Altay Cumhuriyetleri, coğrafi olarak Sibirya’da bulunur. Kuzey-doğudaki Saha (Yakutistan) Cumhuriyeti 3.103.200 km² yüzölçümü ve (2010 nüfus sayımının ilk verilerine göre) 958,300 kişilik nüfusuyla en büyük ve en önemli cumhuriyet konumundadır. Başkenti Yakutsk olan Saha Cumhuriyeti coğrafi olarak Sibirya’da bulunmasına rağmen idari olarak Rusya Federasyonu’nun Uzak Doğu Federal bölgesi içinde yer almaktadır. Kuzeyde Kuzey Buz Denizi, batıda Krasnoyarsk Krayı, güneyde İrkutsk, Çita, Amur Oblastları, doğuda ise Habarov Krayı, Magadan Oblastı ve Çukot Özerk Oblastı’yla komşudur.”
Ancak, “Sibirya Türki Cumhuriyetlerinin olduğu yerlerde ve dağınık Türk Cumhuriyetlerinin olduğu bölgelerde Kazaklar, Tatarlar, Çuvaşlar, Özbekler, Azerbaycanlılar, Başkırtlar, Kırgızlar, Altaylılar, Sahalar gibi karışık Türk halklarının yaşadığı yerlerde Türkler azınlıktadır. Türkler dillerini, dinlerini, kültürlerini yavaş yavaş kaybetmektedirler. Misyonerlik faaliyetleri sonucu halk Hristiyanlaştırılmakta hatta Türkçe isimleri kullanmamaya başlamışlardır.”
Magadan 1953 yılında kurulmuş olan, Rusya’nın Uzak doğusunda bulunan Rusya Federasyonuna bağlı federal bir devlettir. Bölge olarak 1,199, 100 km 2'lik bir alanı kaplamaktadır. (Chukotka Özerk Bölgesi dâhil). Bölge, Rusya'nın en kuzeydoğusunda yer alır ve Arktik ve Pasifik okyanuslarında kıyı şeridine sahiptir. Uzak Doğu ekonomik bölgesinin ve Uzak Doğu Federal Bölgesinin bir parçasıdır. Chersky Sıradağları 2.586 m yüksekliğindedir. Topraklarının büyük bir kısmı Kolyma ve Chutkotka yaylaları ile Anadyr Platosu üzerinde yer almaktadır. Başlıca nehirleri Omalon, Korkodon ve içinden Kolyma ve Anadyr nehirleri geçmektedir. Bölge, Saha Cumhuriyeti (Yakutya), Kamçatka ve Habarovsk bölgeleri ve Çukotka Özerk Bölgesi ile sınır komşusudur. Başkenti Magadan şehridir. . Şehrin nüfusu 2010 itibarı ile 95,982'dir. Şehir Okhotsk Denizi’nde Tauy Körfezi kıyısında yer almaktadır.
Bölge 8 ilçeye, 34 kasabaya, 33 kırsal idareye, bölgesel yetki alanına giren 1 şehre ve ilçe yetki alanına giren 1 şehre bölünmüştür. Magadan şehri 1953'ten beri bölgesel merkezdir. 1959 yılı nüfus sayımında 188.889 olan Magadan nüfusu içinde Türkler’in sayısı 4.812 iken, 2010 nüfus sayımına göre ise 156. 996 kişi arasından Türkler’in sayısı 3.216 olmuştur. Halkın %29.6’sı Ortodoks, %1 İslam, %1 Şaman ve geri kalanlarda diğer inançlardandır.
“Doğal koşullar Rusya’daki kentlerin coğrafi dağılışını doğrudan etkilemiştir. Sibirya Arktik kuşakta yer alan Tayga ve Tundra sahaları ile bataklık ve buzlarla kaplı subpolar sahalarda kent yoğunluğu en azdır. Fakat bu sahalarda kırsal nüfus yok denecek kadar az olduğundan dolayı, idari birimler bazında kentsel nüfus oranları çok yüksektir. Bu nedenle kent sayısı ile kentsel nüfus oranları Sibirya ve Uzakdoğu gibi bölgelerde paralellik göstermemektedir. Örneğin Uzakdoğu bölgesinde yer alan Magadan oblastı Bulgaristan’dan dört kat daha geniş bir yüzölçümüne sahip (462,500 km2 ) olmasına rağmen, 23 köy ve sadece 2 kent yerleşmesine sahiptir (Magadan ve Susuman), (Ayrıca, Kadıkan, Ola, Ust-Omchug, Yagodnoye, Seymchan, Omsukchan kentleri). Bu nedenle 171,000 nüfuslu Magadan oblastında bir yandan aritmetik nüfus yoğunluğu çok düşüktür (0,4 kişi/km2 ) diğer yandan da kentsel yerleşim ağı çok seyrek ve yetersizdir.
Rusya’da yer alan idari birimler arasında kentleşme bakımından büyük farklılaşmalar vardır. Örneğin Magadan ve Murmansk oblastlarında yaşayan nüfusun %90’dan fazlası kentlerde yaşarken, Aginski-Buryatski, Koryak ve Evenki Milli Bölgelerinde kentleşme oranları %26 ile %36 arasında değişmektedir.
Moskova ve S. Petersburg gibi özel statüye sahip kentler dışında, Rusya’da kentsel nüfus oranının %90’dan fazla olduğu sadece 3 idari birim yer almaktadır. Magadan ve Murmansk oblastı ile Hanti-Mansiysk Milli Bölgesi’nin ortak özellikleri kuzey soğuk bölgeler olmaları, seyrek nüfuslu olmaları ve tarımsal faaliyetlere olanak olmadığından dolayı az sayıda kırsal yerleşmelere sahip olmalarıdır. Tayga-Tundra kuşağındaki bu soğuk bölgelerde, nüfusun kentsel yerleşmelerde yoğunlaşması ve kentsel nüfus oranlarının yüksek olması fiziki coğrafyanın kaçınılmaz sonuçlarından biridir. Rusya’da ki İdari Birimlerin Kentleşme Düzeyi (2005 Yılı) çok yüksek kentsel nüfus oranı (%80 +) yüksek kentsel nüfus oranı (%70 - %80) orta kentsel nüfus oranı (%50 - %70) düşük kentsel nüfus oranı (%50’nin altında) Magadan Oblastı (%94) Postsovyet Döneminde Rusya’da Kentsel Nüfus Oranı Yükselen Başlıca İdari Birimler (1990–2005 Dönemi) de, İdari Birim Kentsel nüfus oranı (Magadan Oblast) (%) 1990 yılı %85 1999 yılı %91 2005 yılında %94 olmuştur.
Rusya’da yer alan ve nüfusları 250,000’den az olan ve herhangi bir İdari Bölge (Kray) veya Oblast (İl) merkezi olan tüm kentler bu grupta yer almaktadırlar. Velikiy Novgorod, Petropavlovsk-Kamçatskiy, Pskov, YujnoSahalinsk ve Magadan, yani sadece 5 kentin nüfusu 100,000 ile 250,000 arasında olup her hangi bir İdari Bölge (Kray) veya Oblast (İl) merkezi konumundadır. Rusya’da nüfusu 100,000’den az olan ve her hangi bir İdari Bölge (Kray) veya Oblast (İl) merkezi olan bir kent bulunmamaktadır.”
Magadan Bölgesi'nde üç grupta birleştirilebilecek dokuz farklı doğal bitki örtüsü topluluğu vardır: kayalık dağ çölü, tundra ve orman tundrası ve taygadır. Kayalık dağ çölünün bitki örtüsü seyrek olup yalnızca likenlerden oluşur. Bunun altında alçak çalılıklardan oluşan bir tundra bölgesi vardır; burada söğüt (küçük bir söğüt) ve cin sedir ormanlarıyla karşılaşacaksınız. Tundra, Magadan Bölgesi'nin her yerinde bulunurken, ancak çoğu kuzey kesiminde bulunur. Burası ağaçsız bir bölgedir. Şiddetli iklimin tundra florası üzerinde güçlü bir etkisi vardır; Tundranın dağlık kısımlarındaki kuvvetli rüzgârlar bitkileri yere sarılmaya zorlar. Labrador çayı, yaban mersini, süt fiğleri, söğüt ve çeşitli yosun ve likenler bu bölgede yaygındır. Otsu bitkiler arasında kamış otu, bluegrass, şarlatan otu, Arktik haşhaş, ateş otu, ormangülü, saz, pamuk otu ve yabani pırasa bulunur. Tundra ve tayga arasında, bodur Dahurian karaçamı, cüce huş ağacı ve söğüt çalılıkları ve elfin sediri gibi cüce bitkilerden oluşan bitki örtüsüne sahip bir orman tundra bölgesi vardır. Okhotsk-Kolyma havzasının tamamı, Kolyma Nehri sisteminin vadileri, Yukar Anaydyr Nehri ve Okhotsk Denizi kıyısındaki nehir havzaları tayga bölgesindedir. Dahurian karaçamı, tatlı kavak, huş ağacı, seçilmiş çiçek [söğüt ailesinin bir üyesi], söğüt, kızılağaç, cüce huş ağacı, Labrador çayı, yabani gül, kuş üzümü, yaban mersini, hanımeli, üvez ve elfin sediri yaygın tayga türleridir. Kamış otu, karacaotu, bluegrass, knotgrass, sardunya, solucan otu, saz, Sibirya bromu ve ateş otu burada karşılaşılan otsu bitkilerden bazılarıdır. Şifalı bitkiler arasında kediotu, eğrelti otları, ardıç, yaban mersini, karahindiba, yabani gül, üvez ve hanımeli bulunur.
Magadan Bölgesi'nin hayvan yaşamı bol ve çeşitlidir. Orman bölgesi esas olarak kuzey tayga türlerinin yaşam alanıdır. Tundra ve orman tundra bölgelerindeki hayvanlar arasında kar koyunu, yabani ren geyiği, geyik, kahverengi ayılar, wolverinler, Kutup ve kızıl tilkileri, kurtlar, vaşak, tavşan, yer sincapları, dağ sıçanları, pikalar, lemmings, ptarmigan, fındıkkıranlar ve aynak gagaları bulunur. Diğer birçok kuş yazın tundrada yaşar; Bunlar arasında siyah faturalı Capercaillie, Hazel Grouse, Chiffchaff, Nuthatch, Guguk, Siyah Ağaçkakan, Sedir Waxwing, Wagtail, Pamukçuk, Crossbill ve Redpoll var. Çoğunlukla ördekler olmak üzere göçmen su kuşları göllerde ve bataklık nehir vadilerinde yuva yapar. Çukotka'da kum tepesi turnası, imparator kaz, çeşitli ördek ve çulluk türleri, kral pufla, kar baykuşu, ptarmigan, deniz kartalı ve merlin gibi kuşlara sıklıkla rastlanır. Birçoğu Rusya'nın Kırmızı Kitabında listelenmiştir. Kuş kolonileri kayalık sahillerde ve ulaşılması zor diğer yerlerde bulunur. Ustura gagaları, karabataklar, mürverler, martılar, guillemotlar, dalgıç ördekler ve diğer kuşlar yaz aylarında burada yuva yapar ve ağustos ayı sonlarında adaları güneye doğru terk eder. Kışın tundrada kalan tek kuşlar kar baykuşlarıdır.
Kutup ayıları Arktik kıyılarında görülebilir. Kutup ayısı popülasyonunu korumak ve alışkanlıklarını incelemek ve ayrıca kuş göçünü incelemek amacıyla Wrangel Adası'nda bir yaban hayatı koruma alanı kurulmuştur. Magadan Bölgesi denizleri, balinalar ve foklar gibi birçok büyük hayvanın yaşam alanıdır ve Çukçi ve Bering denizlerinin kıyılarında oldukça büyük mors üreme alanları bulunmaktadır. Bering Denizi'nde denizaslanları ve kürklü foklarla karşılaşılabilir. Pasifik Okyanusu denizlerinin balıkları, deniz balıkçılığında büyük öneme sahip birçok ticari türü içerir.
Sivrisinekler, at sinekleri ve tatarcıklar gibi çok sayıda kan emici böcek yaz aylarında tundrada ve taygada toplanır. Birçok orman kuşu için besin kaynağıdırlar.
Magadan Bölgesi, yılın altı ayına kadar süren uzun, çok soğuk kışların yaşandığı yarı arktik bir iklime sahiptir. Ortalama kış sıcaklıkları -19°C ile -38°C arasında, ortalama yaz sıcaklıkları ise +3°C ile +16°C arasında değişir. Gley [yapışkan suya doymuş gri veya mavi kil] ve podzolik topraklar Magadan Bölgesi'nin karakteristik özelliğidir. Bitki örtüsünü bölgenin güney kesiminde tundra, orman tundrası ve nadir görülen geniş yapraklı taygadan oluşmaktadır. Denizler ve ormanlar değerli ticari balık ve hayvan türleri açısından zengindir.
Şiddetli iklim nedeniyle tarım, Magadan Bölgesi'nin en az gelişmiş ekonomik sektörüdür; sonuç olarak tüm gıda ürünlerinin %50'sinin dışarıdan temin edilmesi gerekiyor. Tarım kompleksi, tarım ürünleri üreten şirketlerden, gıda ve işleme endüstrilerinden, üretim altyapısından ve çiftlik işletmelerinden oluşmaktadır. Özel uzmanlık alanları ren geyiği gütme, kürk yetiştiriciliği ve geleneksel avcılık, balıkçılık ve kürk yakalama faaliyetleridir. Gıda işleme ve üretimiyle ilgilenen şirketler arasında Gormolzavod, bir içki fabrikası, bir makarna fabrikası, bir sosis fabrikası, Duchka eyaleti kümes hayvanı çiftliği ve Khasynsky eyalet çiftliği yer alıyor. Magadan Bölgesi'ndeki tarım, fon eksikliği nedeniyle kötü bir durumda ve toparlanması için sermaye yatırımına ihtiyaç duyuyor. Magadan Bölgesi, sert bir iklim, onu orta Rusya'ya bağlayacak demiryollarının eksikliği ve zayıf gelişmiş bir altyapı ile karakterize ediliyor. Ulaşım bağlantıları motorlu taşıt, deniz ve hava taşımacılığı ile yapılmaktadır. 1400 kilometrelik Kolyma karayolu, bölgenin çeşitli bölgelerine yük taşımanın ana yolu olarak kabul edilirken, bölgenin en önemli ulaşım kapıları ise Magadan Limanı ve Magadan Uluslararası Havaalanı'dır.
Magadan Bölgesi dünyanın en zengin maden alanlarından biri olarak kabul edilmektedir. Magadan Bölgesi zengin altın, gümüş, kalay, tungsten, cıva, bakır, antimon, kömür, petrol ve turba rezervlerine sahiptir. Bölgenin ana kaynağı altın olmakla birlikte gümüş ve kalay yatakları da geliştirilmektedir. Bölgede yaklaşık 2000 plaser altın yatağı, 100 altın cevheri yatağı ve 48 gümüş cevheri yatağı bulunmaktadır. Magadan Bölgesi'ndeki toplam olası altın rezervinin 4000 ton olduğu tahmin edilmektedir. 14.800 ton rezervli Dukat gümüş yatağı ana ham gümüş kaynaklarından biridir. Toplam olası gümüş rezervlerinin 80.000 tonun üzerinde olduğu tahmin edilmektedir.
Bölgede değerli metallerin yanı sıra bakır, kömür ve hidrokarbon rezervleri de bulunuyor; Petrol ve doğalgaza yönelik beklentiler yüksek kabul ediliyor. Okhotsk sahanlığında yirmi dokuz olası petrol ve gaz birikimi bölgesi tespit edildi. Toplam rezervlerin 1,2 milyar tonu petrol ve 1,5 milyar m3'ü gaz olmak üzere 3,5 milyar ton eşdeğer yakıt olduğu tahmin edilmektedir.
Bugün Magadan, 18.000 hektarlık alanıyla kuzeydoğu Rusya'nın en büyük limanıdır. Magadan'ın Nagaevo limanı büyük bir balıkçı filosuna sahip ve buz kırıcıların yardımıyla yıl boyunca açık kalıyor. Magadan bölgesel bir merkezin sahip olması gereken her şeye sahiptir: 5 araştırma enstitüsü, 3 yüksek eğitim kurumu, bir teknik kolej, bir tıp fakültesi, bir sanat koleji, 7 politeknik üniversitesi, 28 genel eğitim okulu, 3 lise, 4 jimnastik salonu, 40 anaokulu, 39 sağlık tesisi, 6 kültür merkezi, 3 bölge ve 8 şehir kütüphanesi, oteller, mağazalar, müzeler ve tiyatrolar. İlde toplam 5995 adet devlet, belediye, anonim ve tarım işletmesi faaliyet göstermektedir. Altın madenciliği işletmeleri, makarna ve sosis fabrikaları, balıkçılık şirketleri ve bir içki imalathanesi şehrin sanayi üssünü oluşturur.
Magadan, Kuzeydoğu Rusya da uzun süredir keşfedilmemiş olarak kalmışken, Kolyma Nehri'ne doğru yola çıkan KS Staritsky, 1865-1870'de bölgenin düzenli hidrografik gözlemlerine başladı ve Bering Denizi, Okhotsk Denizi ve Japonya Denizi kıyılarında kapsamlı bir araştırma gerçekleştirdi. AP Elagin ve ML Onatsevich bu çalışmaya 1870 ile 1877 yılları arasında devam ettiler. 1880'de Doğu Okyanusu'na yönelik ayrı bir araştırma oluşturuldu ve ardından 1897'de Doğu Okyanusu Hidrografik Keşif Gezisi olarak yeniden düzenlendi. A.Ya. Gurov, 1893'te Uzak Doğu'nun ilk arkeolojik haritasını derledi. Daha sonra 1900'de Coğrafya Derneği'nin Habarovsk şubesi üyeleri Kamçatka ve Anadyrsky Bölgesi'ne gitti. Ancak Magadan Bölgesi'nin yalnızca kıyı bölgelerini incelediler. 1912'de Rusya Ana Hidrografi Ofisi Volchok Körfezi'ni Nagaevo Körfezi olarak yeniden adlandırdı. Uzak Doğu Kuzey Komitesi, bölgedeki işçi sınıfının yaşamlarını iyileştirmek amacıyla, biri Nagaevo Körfezi'nde olmak üzere yedi kültür merkezi inşa etme kararı aldı.
Bilim adamlarının Kolyma Nehri havzasındaki altın yataklarına ilişkin tahminlerini doğrulayan ilk jeolojik keşif, 1928 yılında Yu. A.'nın önderliğinde düzenlendi. Bilibin ve VA Tsaregradsky, Jeologlar burada yalnızca altının varlığını kanıtlamakla kalmadı, aynı zamanda kasiterit [kalay cevheri] kristallerini de keşfetti; bu, daha sonra Rusya'da büyük bir kalay yatağının gelişmesine yol açtı.
22 Haziran 1929'da Henri Riviere buharlı gemisi, yük ve inşaatçılarla birlikte Nagaevo Körfezi'ne vararak bu zorlu bölgenin sistematik gelişiminin başlangıcını işaret etti. Sonuç, yalnızca Kolyma'da altın madenciliğinin gelişmesi değil, aynı zamanda daha uygar yaşam koşullarının yaratılmasıydı.
Madencilik (altın, gümüş, kalay, tungsten ve kömür), balıkçılık, yakıt ve enerji, mühendislik ve metal işleme Magadan Bölgesi'ndeki ana endüstrilerdir. Ana sanayi merkezleri Magadan, Pevek, Provideniya ve Anadyr'dir. Magadan Bölgesi Rusya'nın en önemli altın madenciliği bölgesidir. Demir dışı metalurji, tüm üretimin yarısından fazlasını oluşturan birincil uzmanlık alanıdır. Bir sonraki önemli sektör ise tüm endüstriyel üretimin %25'ini sağlayan balıkçılık sektörüdür. Enerji endüstrisi bir diğer çekirdek sektördür: üç büyük enerji üretim tesisi, Kolyma Hidroelektrik Santrali (Kolymskaya GES), Arkagala Devlet Bölgesel Enerji Santrali (Arkagalinskaya GRES) ve Magadan Kombine Isı ve Enerji Santrali (Magadanskaya TETS) yer almaktadır.
Susuman ve Yagodnoe şehirleri bölgenin altın madenciliği merkezleri arasında yer alıyor.
Balıkçılık sektörü bölgenin tek gıda sektörü olup, madencilikten sonra ikinci sırada yer almaktadır. Okhotsk Denizi'nin Magadan Bölgesi'ne sınırı olan 600.000 km2'lik alanı dünya okyanuslarının en verimli bölgelerinden biridir. Magadan Bölgesi'nde 15.900 km'den fazla kıyı şeridi ve ticari öneme sahip 29.016 km nehir bulunmaktadır. Bölgedeki balıkçılık şirketlerinin avcılık gemileri esas olarak Rusya'nın ekonomik bölgesi olan Okhotsk Denizi ve Bering Denizi'nde ve bir dereceye kadar da Japonya Denizi'nde faaliyet göstermektedir. Avın büyük kısmı kıyı sularından geliyor. Balıkçılık endüstrisi şirketleri Magadan, Ola, Yamsk ve Evensk'te yoğunlaşmıştır. En önemli ticari balıklar pollock, ringa balığı, morina, navaga (morina ailesinin bir üyesi), pisi balığı ve çeşitli somon türleridir. Yengeçler, kalamar, karides ve salyangozlar da yakalanır. Balıkçılık endüstrisi yalnızca Rusya iç pazarına ürün sağlamakla kalmıyor, aynı zamanda önemli bir ihracatçı konumundadır. Yengeçler, tüm balık ve deniz ürünleri ihracatının %64'ünü oluştururken, onu dondurulmuş salyangozlar (%19) ve dondurulmuş balıklar (%11) takip ediyor.
Geri kalan sanayi sektörleri yardımcı veya hizmet niteliğindedir; örneğin kömür madenciliği (Arkagala, Galamai), enerji (Kolyma, Arkagala ve Magadan enerji santralleri 3 milyar kWh elektrik üretir), gemi ve madencilik ekipmanlarının onarımı ve cam üretimi (Stekolny köyü). Bölgedeki sanayi öncelikle madencilikle ilişkilidir ve dağınık olma eğilimindedir. Bu nedenle büyük sanayi merkezleri gelişmemiştir. Magadan esas olarak bir idari merkezdir; ikinci en önemli şehir ise Susuman'dır.
Magadan, Amerika Birleşik Devletleri ve Japonya'daki firmalarla aktif olarak bağlarını geliştiriyor. Bölgede 8 banka ve 34 şube bulunmaktadır. Magadan Bölgesi'nde şehir, ilçe ve bölgesel yönetimler yürütme yetkisini kullanır. Vali başkanlığındaki Magadan Bölgesi İdaresi en yüksek yürütme organıdır. Bir Başkanın başkanlığını yaptığı Bölgesel Duma ve Yasama Meclisi bölgede yasama yetkisini kullanır. Rusya Federasyonu'nun birleşik yargı sistemine ait mahkemeler, Magadan Bölgesi'nde yargı yetkisini kullanır. Bölgedeki yargı organlarının oluşum şekli ve faaliyet düzeni federal kanunlarla düzenlenir. Ne yazık ki Magadan'ın mimarisinin övünülecek bir tarafı yoktur. Buradaki evler güzellik için değil, yaşamak için inşa edildi ve bu nedenle konut stoğunun tamamı tipik ve standartdır. Tarihi değerlerine rağmen eski binalar, yeni binalara yer açmak için acımasızca yıkılmıştır.
Neizvestny'nin GULAG kurbanlarının anısına yaptığı Hüzün Maskesi (Maska skorbi) heykeli. Doğrulanmamış kaynaklara göre, yaratılışına 2 milyon dolar harcandı! İnsanların sürekli saygılarını sunmaya geldiği Magadan'ın yukarısındaki yüksek bir tepenin üzerinde duruyor. Birçoğu, anıları Hüzün Maskesi'nde yaşatılanların çocukları ve torunlarıdır. Magadan'ın ve bölgenin tarihine ilişkin gelecek nesillere aktarılan her şey yerel tarih müzesinde muhafaza ediliyor.
Magadan, Okhotsk Denizi'nin kuzey kıyısında, Tauisk Körfezi'nin Nagaevo Körfezi'nde yer almaktadır. 1939 yılında siyasi mahkûmların Kolyma altın madenlerine nakledilmesi için bir geçiş noktası olarak kuruldu. GULAG ıslah çalışma kamplarındaki mahkûmlar, 1930'larda altının çoğunu burada çıkardılar. Magadan Bölgesi'nin tarihi GULAG dönemine yakından bağlıdır. O zamanlar tüm bölge, Stalinist rejime karşı olanların sınır dışı edildiği geniş bir ıslah çalışma kampı ve NKVD kolonisiydi. 1940 gibi erken bir tarihte, GULAG dosyaları geçmişte hapsedilmiş 8 milyon kişiye ve 1 Mart 1940'tan itibaren tecrit yerlerinde tutulanlara ilişkin bilgiler içeriyordu. Kollektif çiftlik şakası ve holiganlık veya pasaport yasalarını veya çalışma yönetmeliklerini ihlal etmek nedeniyle hapsedilenler, gangsterlik, silahlı soygun, hırsızlık, kaçakçılık, firar, vurgunculuk, devlet malının çalınması ve diğer suçlardan hapsedilen kişilerdi.
Bu körfez ve geçiş noktasına ulaşılırken dikkat çekici husus ise; 1932 ile 1953 yılları arasında sıradan kargo gemilerinden oluşan bir filo olağanüstü hizmete girdi. Filonun görevi, yaklaşık bir milyon zorunlu işçiyi Sibirya'nın Kuzey Kutup Dairesi boyunca alan Kolyma'daki Sovyet Gulag'ına ulaştırmasına dayanıyordu. Sovyetler Birliği'nin en kötü büyümeli gemisi olan Kolyma Gulag'a yalnızca deniz yoluyla ulaşılabildi ve filo, tüm ameliyatın damarı haline geldi. Tarihteki en büyük deniz yoluyla yapılan insan hareketlerinden biri olan bu ulaşım, insan hayatı üzerinde yıkıcı bir etki yarattı. Bollinger, Gulag filolarının ve yolcularının çoğu zaman korkunç olan hikâyelerini sunuyor ve ABD'nin operasyondaki farkında olmadan oynadığı rolü ortaya koyuyor.
Gulag şirketlerinin çoğunluğu ABD tersanelerinde inşa edilen ve ABD hizmetleri nakliyesinde kullanılan gemilerin çoğu doğrudan Sovyetler Birliği'nin bir acentesine satıldı. Amerika Birleşik Devletleri ayrıca Gulag kariyerlerinin ortasında Gulag filosundaki birçok gemiyi ücretsiz olarak elden ele geçirdi ve onardı. Bazı durumlarda, Lend Lease askeri yardım programı kapsamında Sovyetler Birliği'ne sağlanan ücretsiz gemiler Gulag nakliye görevlerine yönlendirildi. Washington bu gemilerin kaçakçılığı hakkında ne kadar bilgi sahibiydi? Konuyu, Bollinger, bu trajik hikâyeyi, operasyona katılanların ilk elden refahını ve hem Amerikan hem de Rus arşivlerindeki arşivleri kullanarak açıklamıştır.
Magadan Bölgesi'nin modern tarihi ise, 1931 yılında 2.600 km'lik Okhotsk-Chukotka kuşağında altının erimesiyle başladı. Sovyet devleti, Yol ve Endüstriyel İnşaat Devlet Vakfı, Dal'stroi ayrı bir örgüt kurdu. [Dal'stroi: [Uzak Kuzey İnşaat Vakfı olarak da bilinen Dalstroy, Magadan Bölgesi, Chukotka, Yakutya'nın bazı kısımları ve günümüzün bazı kısımları dâhil olmak üzere Rusya'nın Uzak Doğu'sunda yol yapımını ve altın madenciliğini yönetmek için 1931'de kurulmuş bir organizasyondu. Bu organizasyona, Karl Marx, Friedrich Engels’in komünizm kurucuları ve farklı bakış açıları olsa da Vladimir Ilyic Lenin ve Josef Stalin’in izledikleri politika sonucunda doğmuştur.]
Vladimir Ilyic Lenin ve Josef Stalin’in izledikleri politikanın başlangıcında; 17 Aralık 1917’de hükümet adına doğudaki ve Rusya’daki Müslümanlara hitaben aşağıdaki şu mesajı yayımlamıştır:
“Halkı soyan, zincire vuran hükümdarlık artık son bulmuştur… Rusya Müslümanları, Volga ve Kırım Tatarları, Kırgızlar, Sibiryalılar ve Türkistan, Kafkas dağlıları! Hepinizin mirası olan camiler ve şapeller yıkılmıştı. Adetler, inançlar, Çarlar ve Rusya’nın zalimleri tarafından ayaklar altına alınmıştı. Bundan böyle adetleriniz ve inançlarınız milli müesseseleriniz ve kültürleriniz serbesttir ve bu değerlere dokunulmayacaktır. Serbestçe milli varlığınızı düzenleyiniz!”
Kısa süre sonra; Sovyetler Birliği’nde 1918 Anayasası ile Rusya Sosyalist Federatif Sovyetler Cumhuriyeti (RSFSC) oluşturulmuştur. Rus İmparatorluğu’ndan ayrılan Ukrayna, Beyaz Rusya, Gürcistan, Azerbaycan, Türkistan ve Sibirya’daki bazı halklar için Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri oluşturulmuştur. Stalin Döneminde, Rus İmparatorluğu’ndan geriye kalan kısımda başkenti Moskova olmak üzere Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kurulmuştur.
1917’de hak ve özgürlüklerden bahseden Lenin ve Stalin birkaç yıl içinde ellerini güçlendirdikten sonra verdikleri vaatlerin aksine tutum ve davranış sergilemeye başlamışlardır. Lenin ve Stalin bir yandan muhalif kanadın sesini kısmaya çalışırken diğer yandan da Sovyetler Birliği’ndeki Müslümanların Sovyet Türk-İslam Cumhuriyetleri dışındaki İslam dünyası ile bağlantısını kesmeye çalışmıştır. Sovyet Müslümanlarının kutsal bölgelere yaptıkları hac ziyaretleri yasaklanmış, Kafkasya coğrafyası da dışarıdan gelebilecek bütün Müslümanlara kapatılmıştır. Stalin Gürcistan ile birlikte Ermenistan ve Azerbaycan’ı da içine alan bir Kafkasya Federasyonu oluşturmaya çalışmıştır.
Halbuki; Stalin, Lenin döneminde (8 Kasım 1917 - 21 Ocak 1924)Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreterliği’nden ölümüne kadar sürdürdüğü diktatörlüğünün de büyük katkısı vardır. Stalin ki, ergen yaşa gelinceye kadar, Menşevikler, Bolşevikler, Sosyalist Devrimciler, Federalist Sosyalistlerden meydana gelen rekabet ortamında, ayrıca Gürcüler, Asetler, Çeçenler, Ermeniler ve Türkler gibi birbirinden ve Çar yönetiminden nefret eden milletler arasında yetişmiştir.
1930’larda uygulanan büyük tasfiye hareketi zorunlu çalışma kamplarını doldurmuştur. 25 Nisan 1930’da Çalışma Kampları Genel Yönetimi (GULAG) kurulmuştur. Stalin döneminde çoğu suçlu mahkûmlardan oluşmak üzere çeşitli suçlara istinaden tutuklanan iki milyondan fazla insan çalışma kamplarına alınmıştır. Tutuklular üretimin artırılması için çalışma kamplarına alınırken Stalin’in politikalarına karşı olanlar da tutuklanmıştır. Stalin ileri gelen bilim insanlarını, yazarları, sanatçıları ve sanayi kollarında yetişmiş en tecrübeli idarecileri dahi muhalif oldukları gerekçesiyle tasfiye etmiştir. Milli cumhuriyetlerin hükümet ve Komünist Parti Merkez Komite kadrolarını kurşuna dizdirmiş, 10 milyonu aşan Sovyet vatandaşını da toplama kamplarına göndermiştir. Uygulanan politikalar sonucu 7 milyona yakın Ukrayna, Kırım, Belarus ve Kuzey Kafkasya halkı 1932- 1933 yıllarında açlıktan hayatını kaybetmiştir.
Temel amaç Joseph Stalin'in sanayileşme planı için gerekli olan altın, kalay, gümüş, parçalar, kurşun, bakır ve kömür gibi değerli metal ve minerallerin çıkarılmasıydı. Bir zamanlar zorunlu çalışma kamplarını yöneten GULag sisteminin bir parçası olan Dal'stroi, aynı zamanda yolların, okulların ve hastanelerin inşası da dâhil olmak üzere tüm bölgesel kalkınmadan da sorumluydu. 1931 ile 1953 yılları arasında devlet Magadan'da hem zorla hem de ücretsiz çalıştırmayı kullandı, ancak 1960'lardan itibaren insanlardan önemli devlet yardımlarının cazibesine kapılarak isteyerek çalışmaya başladı.
Magadan Bölgesi, Stalin dönemi boyunca aşkın bir önem kazandı. Özellikle Gulag, dönemin bir özeti haline geldi; çünkü dikenli tellerin ardındaki olaylar birçok açıdan Stalinizmin temel gerçeklerini özetliyordu. Çok sayıda konu arasında, Sibirya ve diğer kuzey bölgelerindeki belirli kamp bölgelerinin mirası, Sovyet 1930'ların işleyiş tarzını aydınlatmanın aynasıdır.
Sovyet Uzak Doğu'daki hapishane derebeyliği Dal'stroi'nin tarihine odaklanacak. Uzak Kuzey İnşaat Vakfı'nın üstü kapalı unvanını ifade eden bir kısaltma olan Dal'stroi, yıllar içinde Stalin Terörünün etkisini tam olarak yansıtan acımasız bir simgesidir MAGADAN.
Bölgesel öncülleri olmayan Dalstroi ve başkenti Magadan, ancak Stalin döneminin başlarında hayat buldu ve gerçekten de Stalinizmin mükemmel bir yansıması olarak ayakta kaldı. Politbiuro'nun emri üzerine Çalışma ve Savunma Konseyi (Sovet truda i oborony-STO), 13 Kasım 1931'de devlet tröstü Dal'stroi'yi kurdu.
1932'ye gelindiğinde Gulag faaliyetleri Magadan'ı dönüştürmeye başladıkça Dal'stroi'nin karakterinin ana hatları netleşti. Aynı yılın şubat ayında gelen Berzin, şehrin kenarındaki Magadanka nehri üzerinde iki katlı ahşap bir karargâh kurdu. Dal'stroi sözde Çalışma ve Savunma Konseyi'nin komutası altında olduğundan OGPU, Nisan 1932'de Gulag'ın resmi bir kolu olarak Sevvostlag veya Kuzeydoğu Kamp İdaresi olarak bilinen ayrı bir bölgesel örgüt kurdu ve kampların işgücü gereksinimlerini sağladı. Dal'stroi. Kurumsal gözetim açısından, paralel bir Sevvostlag patronu, vakıf yöneticisi adına bölgede artan sayıda çalışma kampını denetledi. Ancak Magadan'da hiçbir zaman iki güç ortaya çıkmadı, çünkü Dal'stroi patronu olayların yerel hakemi olmaya devam etti. Böyle bir düzenleme kısmen propaganda amacıyla ortaya çıktı; çünkü Sovyet devletinin bölgesel kamp operasyonlarının gerçek doğasını gizlerken "devlet tröstü"nün hayati işlevlerine gönderme yapmasına olanak tanıdı.
Hiç şüphe yok ki, Magadan'daki Gulag, Stalin döneminin başlarında birçok mahkûmun acı çekmesinden ve ölümünden sorumlu olan baskıcı bir örgütten oluşuyordu. Onlar için Gulag tutsaklarından oluşan tugaylar arasındaki emek rekabeti, Bolşevizmin devrimci idealleriyle sarılmış bir motivasyon aracı haline geldi.
Bu tür duygular Magadan'daki orijinal kamp patronlarının felsefi bakış açısını yansıtıyordu. Gizli polis ajanları olarak cezalandırıcı rollerinin tanımı gereği, hem Berzin hem de yardımcıları Stalin Terörünün gelişiminde önemli bir rol oynadılar. Ancak Bolşevik Devrimi'ni takip eden dönemde devlet güvenliğinin temsilcileri olarak onları kolayca kategorize etmek mümkün değil. Bu tür yetkililerin çoğu, kariyerlerinin çeşitli noktalarında duygusuz ve insanlık dışı eylemlerde bulundu.
GULag, Stalin döneminde, 1930'lardan 1950'lere kadar Sovyet zorunlu çalışma kampı sistemlerini yöneten hükümet kurumuydu. Eski Sovyetler Birliği, politik muhalifler ve suçlular (ve birçoğu da öyle değildi) hapishaneler, ormanlar, madenler ve fabrikalardan oluşan GULag çalıştırılması köle olarak çalıştırılmaya mahkûm edildi. Magadan tarihçisi Alexander Kozlov'a göre, 1932 ile 1957 yılları arasında 800.000'den fazla hüküm giymiş, Kolyma Bölgesinde bulunan 581 çalışma kampından oluşan Kolyma Kuzeydoğu Islah Çalışma Kampından ( SEVVOSTLAG ARASINDA) GEÇTİ. 150.000 kişi aşırı zorluklardan dolayı öldü veya vuruldu. Tüm mahkûmlara sınırlı karne veriliyordu ve sert kış aylarında bile günde 16 saate kadar çalışıyorlardı.
Lenin ve Stalin’le devam eden dönemde, Gulag kamp ve kolonilerdeki mahkûmların emeğinin kullanılmasına yönelik bir sistem düzenlendi. Ağır çalışmaya mahkûm edilen insanlar, tundra bataklıkları ve sivrisineklerin kol gezdiği bataklıklar boyunca, tayganın vahşi doğasında yollar ve evler inşa ettiler ve yeni açılan altın madenlerinde çalıştılar. Günümüzün kuzey şehri Magadan, dayanılmaz emek nedeniyle zamansız ölenlerin anıtı olarak bilinir. Bugün Magadan'ın acı dolu geçmişini duymuş olarak buraya gelen ziyaretçiler, şehrin son derece modern görünümü karşısında şaşırıyorlar.
Sovyet rejiminin kuruluşuna katılmış olan yüksek parti yöneticilerini dahi tasfiye etmiş ya da ortadan kaldırmıştır. 1935-1938 yılları arasında da 1.116.500 kişi partiden uzaklaştırılıp tutuklanmıştır.
Tasfiye edilen ve tutuklananların birçoğu Sibirya gibi uzak bölgelerdeki çalışma kamplarına gönderilmiştir. Stalin tarafından uygulanan büyük terör tüm Sovyet halklarını etkilemiştir. Ancak Balkarlar, Kırım Türkleri, Karaçaylar, Ahıskalı Türkler ve hatta Kafkasya’nın neredeyse bütün halkları bu tasfiye sürecinden daha çok etkilenmişlerdir. Yerel yetkililer 1938’in başında tasfiye edilmiş ve Türk nüfuslu bölgeler Rus Gizli Haber Alma Teşkilatı’nın yetkileri tarafından yönetilmeye başlanmıştır. Sadece Karaçay’da 875’i kadın en az 8000 çiftçi tutuklanmış, tutuklananların çoğu idam edilmiş birçoğu da Kafkasya’daki çeşitli kamplara gönderilmiştir. Rusya’nın Transkafkasya güvenlik sorumlusu Lavrenti Beria, Stalin’in gözüne girebilmek için Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan’da yaşayan halklara karşı büyük bir katliama girişmiştir. Bilhassa aydınlar sabaha karşı evlerinden alınıp mahkemeye dahi çıkarılmadan öldürülmüştür. Bu kişilerin yakınları ve çocukları ya çalıştıkları çeşitli işlerden atılmış ya da Sibirya’daki çalışma kamplarına gönderilmiştir. Nitekim 1937-1938 yıllarında Stalin’in emriyle her ay yaklaşık 40.000 kişi idam edilmiştir.
Kafkasya’da 1939’un sonunda Latin Alfabesi yerine de Rus-Kiril alfabesinin kullanılması zorunluluğunun getirilmesiyle Sovyet Müslümanları, Türkiye’den ve Türk dünyasından soyutlanmaya çalışılmıştır. Bu uygulamalar Bolşevik liderlerin Sovyet nüfuzundaki Türkistan ve Kafkasya’yı Ruslaştırma sürecini hızlandırma düşüncesinin sonucu olarak ortaya çıkmıştır.
12 Ekim 1943’te Yüksek Sovyet Prezidyumu Nazi işgali sırasında haince davrandıkları suçlamasıyla tüm Karaçayların SSCB’nin diğer bölgelerine sürülmesi emrini vermiştir. İkinci Dünya Savaşı’nda Ruslara karşı Almanların yanında olan bazı Rus milliyetçiler, Ukraynalı ve Baltıklar da olduğu halde Almanlarla işbirliği yaptıkları suçlamasıyla yalnız Kafkasya’daki Çeçen-İnguş, Karaçay, Çerkes, Kabardin, Balkar halkları ve Kırım Tatarları Türkistan’a yani Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan’a ayrıca kuzeye Sibirya’ya sürgün edilmiştir. Sürgün edilenlerin evleri yıkılmış, mezarları sürülmüş Türkçe ile yazılan ve basılan eserler ateşe verilmiştir. Tarihi yapı ve anıtlar yıkılmış, camiler soyulmuş ve bütün değerli eşyalar yağmalanmıştır. Sürgün edilenlerin yerine de diğer halklar özellikle Slavlar yerleştirilmiştir. Bu durum Kafkasya halklarında siyasi, milli, dini ve kültürel açıdan telafisi mümkün olmayana yıkımlara yol açmıştır.
Getirilen noktada Lenin ve Stalin dönemini daha iyi anlamak için GULAG üzerinden aşağıdaki isimlerin özgeçmişleri incelendiğinde KOMÜNİZM denilen o toplumsal öğretinin hiç de insancıl olmadığı görülecektir. Özel mülkiyetin olmadığı, bütün mal ve üretim araçlarının topluma ait olduğu ve herkesin ortaklaşa kullandığı, kısaca sınıfsız, parasız ve devletsiz bir düzene giden yol olduğu görülecektir. Dünya gerçekleri ile bağdaşmayan bu ideolojik yapı, milyonlarca insanın ölümüne, günümüze kadar gelen kutuplaşmaya sebep olduktan sonra, bilindiği gibi fikrin sahibi Sovyetler Birliği’nin yıkılmasıyla sonuçlanmıştır. 19. Yüzyılda Karl Marx ve Friedrich Engels’le başlayan insan yutan yürüyüş, Vladimir Lenin de farklılık gösterse de gittiği yolda Josef Stalin’in acımasızlığıyla, Stalin’in KÖLE GEMİLERİ de hedefine ulaşamamıştır.
A. Rikov, AA Khodyrev, , Beria, Eduard Petrovich Berzin, Evgeniia Ginzburg, Ezhov, Feyzullah Hocayev, GF Okunev, Halimcan, Ivan Fedorovich Nikishov, IK Sidorov, İbrahimov, Iagoda, Jaroslavski Karp, Josef Djugasvili Aleksandrovich Pavlov, Khodyrev, Kamo, Kamenev, Lominadze, Lavrenti Beria, Litvinov, LP Metelev, Mir Said Sultan Galiyev, M. Kalinin, Metelev, M. Litvinov, Mollanur Vahitov, M. Potemkin, Mikhail Gvishiani, M. Gaupshtein, Nikolay Krestinski, N Garanin, N. Buharin, Neriman Nerimanov, Nikishov, Nikishov'a Sevvostlag, Nikolai Yezhov, NA Abramovich, Radek, Rodion İvanoviç Vas'kov, Rikov, Sergei Korolev, Sheila Fitzpatrick, Sokolnikov, Soltz, Skriatov, S. Voroşilov, Speranskii, Şatskin, Şliapnikov, Turar Rıskulov, Troçki, Tuhaçevski, Uboreviç, Varlam Shalamov, Vsevolod Merkulov, V. Kuybiçev, V.M. Molotov, VM Speranskii, Yakir, Yevgeni Preobrajinsky, Y. Rudzutak, Yejov ve Zinovyev.
Ayrıca buradaki Yakutya, Kamçatka ve Magadan bölgesinde değerli cevherlerin yanı sıra radyoaktif uranyumda çıkarıldı. Buradaki mahkûmlar donmuş toprakta hemen hemen çıplak ellerle çalıştılar ve Magadan şehrini inşa ettiler. Sovyet siyaseti 1937'nin sonunda, Büyük tasfiyeler'in daha önce ülke genelinde olduğu gibi Magadan'ı tüm gücüyle vurmasıyla gerçekleşti. 1936'dan 1938'e kadar SSCB, ne çarlık ne de Sovyet dönemlerinde benzeri görülmemiş düzeyde devlet destekli şiddete maruz kaldı.
SSCB çapındaki yüksek tutuklama oranları, kısa sürede 1930'ların sonunda çalışma kamplarının dikkate değer bir şekilde genişlemesine yol açtı; Dal'stroi, en çok yararlananlardan biri oldu. Kısacası, Moskova ve Gulag boru hattını besleyen diğer Sovyet şehirlerindeki patlayan hapishaneler sayesinde devlet tröstü çok daha büyük bir mahkûm havuzundan yararlanabildi. 1936'nın sonunda Dalstroi sistemindeki 62.703 mahkûmla karşılaştırıldığında, 1937'nin sonunda 80.258 ve 1938'in sonunda 93.978 mahkûm vardı. 1939'un istatistikleri, Büyük tasfiyelerin neden olduğu "gizli şişkinliği" açığa çıkarıyor; O yıl Magadan'daki Gulag'ın mahkûm nüfusu neredeyse ikiye katlanarak 163.475'e çıktı. Stalin Terörü'nün bir sonucu olarak, kuzeydoğu bölgesindeki endüstriyel operasyonlar, pek çok uzmanın ortadan kaldırılmasıyla kaybedilen uzmanlık birikiminden zarar görmüş oldu.
YARARLANDIĞIM KAYNAKLAR;
-Dr. Mehmet Arslan – Türkiye’nin Rusya ile Ekonomik İlişkileri ve Bu İlişkilerin Rusya Federasyonunda Yaşayan Türk Dilli Halklara Yansımaları, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/231239
-Hülya Aslan - Sibirya Türkleri, http://www.rusen.org/sibirya-turkleri/
-İsmail Görgen -Rusya’da Stalinizm’in Doğuşu
https://cdn.istanbul.edu.tr/file/JTA6CLJ8T5/DB9B8542889A49408AE8E40167FAE9D2
-Emin Atasoy - Rusya Kentlerinin Tarihsel ve Demografik Özellikleri https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/214462
-https://council-gov-ru.translate.goog/en/structure/regions/MAG/?_x_tr_sch=http&_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=tr&_x_tr_hl=tr&_x_tr_pto=sc&_x_tr_hist=true
-https://journals-openedition-org.translate.goog/monderusse/8472?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=tr&_x_tr_hl=tr&_x_tr_pto=sc
-https://www-spri-cam-ac-uk.translate.goog/museum/exhibitions/magadan/?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=tr&_x_tr_hl=tr&_x_tr_pto=sc
-https://books-google-comtr.translate.goog/books?id=TbPOEAAAQBAJ&pg=PA22&lpg=PA22&dq=Dal%27stroi+ne+demek&source=bl&ots=RmhCqvB2RM&
-https://web-archive-org.translate.goog/web/20071025044008/http://www.kommersant.com/p-52/r_396/Magadan_Region/?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=tr&_x_tr_hl=tr&_x_tr_pto=sc
-https://tr.wikipedia.org/wiki/Magadan
Cem Cüneyd Canan