11 Ocak 2024
TOP. NÜFUS TÜRK NÜFUS KM2
Kursk Oblastı 1.183.884 4.700 29.800
KURSK OBLASTI
Bilinen tarihiyle,13. yüzyılın sonlarında Tatar Beyi Ahmet Bek tarafından günümüz Rusya’nın Kursk Oblastı topraklarında AHMET BEK HANLIĞI veya KURSK HANLIĞI olarak kurulmuştur. Altın Orda döneminden kalma Besedinski ve Gochevsk Arkeolojik sit alanlarının olduğu bölgede Ahmet Bek tarafından AHMET KENT adında yerleşim yeri kurulmuş ve de başkent yapılmıştır. 14. yüzyıl sonlarına doğru Litvanya Büyük Dükalığı tarafından ilhak edilmiştir. 1596 Yılın da Kursk Kalesi inşa edilmiştir. 17. Yüzyıl başındaki kıtlığın ardından Orta Rusya'dan büyük bir göçle KURSK çevresinde ki bölgede gerçek bir büyüme başlamıştır.
Kursk, 1708-1727 aralığın da, Kiev ve Belgorod Valiliklerine bağlı kalmıştır. Kursk Guberniyası, (Guberniya; Rusya'da 1708 -1929 yılları arasında var olan yönetim bölümü olup, ilk kez I. Petro tarafından uygulanmıştır). Rus İmparatorluğu'nun guberniyalarından biriydi. Guberniya, günümüz Kursk Oblastı'nı kapsamaktaydı. Guberniyanın merkezi Kursk idi. Guberniya, 1796 yılında Kursk Genel Valiliği'nin yerine kurulmuş olup, 1897 yılı itibarı ile Kursk Guberniyası, Belgorod, Dmitriyev, Fatel, Grayvoron, Koroca, KURSK, Lgov, Novi, Oskol, Oboyan,Putivi, Rılsk, Stari Oskol,Suca, Scgri ve Tim olmak üzere 15 bölgeye ayrılmaktaydı. 1928-1934 arasında Orta Siyah Dünya Oblastı'na bağlandı, merkezi Voronej yapıldı.
Kursk hakkında bunları yazarken, 1850-1855 Yılarında ki Tarih sayfalarına baktığımızda; “XVIII. ve XIX. yüzyıllarda yaklaşık her yirmi yılda bir yenisi patlak veren Osmanlı-Rus harplerinin neticesinde Karadeniz ve çevresindeki Rus nüfuzu tedricen artmıştır. Bu uzun soluklu mücadeleler sadece siyasî sınırları değiştirmemiş; savaşın tabii sonuçları olan ölüm, sürgün, göç ve esaret bölgedeki Müslüman halkın hayatının bir parçası haline gelmiştir. Kırım Harbi (1853-1856) sırasında Rusya’nın iç kesimlerindeki şehirlerde yabancı ve düşman bir toplumun arasında yıllarca yaşamak mecburiyetinde kalan Osmanlı savaş esirleri, bu sosyal neticelerin göz ardı edilmiş misâllerinden birisidir. Diğer Osmanlı-Rus harplerinde olduğu gibi bu harpte de Osmanlı esirlerinin tamamı vatanlarına dönmemiş ya da dönememiştir. Bunların bir kısmı esaret sırasında hayatlarını kaybederken, gönüllü veya zorunlu olarak Hıristiyanlığa intisap eden bazıları ise Rusya’ya yerleşerek Rus halkına karışmıştır.”
“Esaretleri sırasında askerler, Rusya Devleti’nin en temel teşkilatları olarak tanımlanabilecek Savaş Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Gizli Polisin (Tret’e Otdelenie) takip ve sorumluluğundaydı. Osmanlı ordusundan esir düşenler çok daha yüksek bir sayıya ulaşmış, toplam 958 subay ve 11.431 er Rus ordusunun eline geçmişti.”
“İlk esir kafilesi 271 Müslüman er ve erbaştan müteşekkildi. Bu kafile 1 subay ve 74 erden müteşekkil kalabalık bir konvoyun gözetimi altında 2 Ocak 1854 tarihinde Oryol şehrine ulaşmak üzere Odesa’dan yola çıktı. Bu sırada Hıristiyan esirler için de daha küçük konvoylar teşkil edildi: 7 gayrimüslim Osmanlı tebaası KURSK’a, 7 İngiliz, 1 İtalyan (Romalı) ile 1 Fransız Kaluga’ya ve 6 Avusturya tebaası Kiev’e yollandı.”
“Esirlerin yollanacakları şehirler hemen hemen belliydi. Şehirler gibi güzergâhlar da genel hatlarıyla belliydi. Deniz muharebelerinde ele geçirilen bu esirler önce Odesa’ya, daha sonra Poltova ve KURSK üzerinden ikamet edecekleri şehirlere ulaştı. Tuna Cephesi’nde alınan esirler ise sınır şehirleri Skulyani, Leova veya Reni’ye teslim edildikten sonra iç bölgelere gönderileceklerdi. Kafkasya’da ele geçenler bir Kazak YESAUL’un gözetiminde önce Novoçerkask’a ulaşacak, Voronej üzerinden daha kuzey vilâyetlere götürüleceklerdi. Kırım Yarımadası’ndaki muharebeler sonrası alınan savaş tutsaklarının güzergâhı ise Orkapı, Melitopol ve Harkov olacaktı.” “Osmanlı Devleti’nin Hıristiyan tebaası ise KURSK’ta ikamet edecekti.”
“ Esirlerin taksim edildikleri şehirler harp sırasında değişmeye devam etti. Öncelikle Oryol’da bulunan Osmanlı er ve erbaşlar 1854 yazında çevre şehirlere paylaştırıldı. Bu düzenlemeye göre Oryol’da 100 kişi kalırken, Smolensk 70, Penza 65, Yaroslavl 65, KURSK 65, Vladimir 65 ve Tambov 70 esire ev sahipliği yapacaktı. Kafkasya’daki muharebelerde alınan yüksek sayıdaki esirlerin de iç bölgelere ulaşmasıyla şehirlerdeki esir nüfusu artmaya devam etti. 1855 yazına doğru Osmanlı esir dağılımı şöyle şekillenmişti: Subaylar Tula’da ikamet ederken, erler Oryol, Smolensk, Penza, Yaroslavl, KURSK, Vladimir, Vologda eyaletlerinin muhtelif şehirlerine dağıtılmışlardı. Paris Barış Antlaşması’nın imzalandığı sıradaki esir dağılımı ve sayıları ise şöyleydi: Orlov’da 436, KURSK’ta 281, Vologda’da 202, Penza’da 194, Yaroslavl’da 184, Vladimir’de 168, Smolensk’te 69 ve Tula’da 69 Osmanlı esiri vardı. Kars kalesi esirleri ise bu hesaba dâhil değildi.”
“KURSK Askerî Valisi, MEDAR-I TİCARET vapurunda ele geçirilen ve 12 Şubat’ta KURSK’a ulaşan İngiliz tebaası Alexander Cleland ve Archibald Morrison’un Moskova’ya gönderileceğini, akabinde İngiliz konsolosunun da yardımıyla Varşova’ya, oradan Viyana’ya ve Viyana üzerinden de ailelerinin bulunduğu İstanbul’a ulaştırılacaklarını belirtmektedir.”
14 Mayıs 1928'de Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nin Tüm Rusya Merkez Yürütme Komitesi ve Hükümeti, eski Voronej, KURSK, Oryol ve Tambov Valiliği topraklarını kullanarak Merkezi Voronej şehri olan valiliğini esas alarak Merkez Kara Toprak Oblastı'nın oluşumuna ilişkin bir yönergeyi kabul etti. 16 Temmuz 1928'de Merkez Kara Toprak Oblastı'nın bileşimi belirlendi ve aynı yılın 30 Temmuz'unda ilçeleri kuruldu. Daha sonra, 1929 - 1933 yılları arasında bu ilçeler birkaç kez revize edildi. 3 Haziran 1929'da bölgenin merkezi olan Voronej, doğrudan bölgesel Sovyetler Kongresi ve yürütme komitesine bağlı bağımsız bir idari birim olarak belirlendi.16 Eylül 1929'da Voronej Okrugu kaldırıldı ve toprakları yeni kurulan Stary Oskol ve Usman Okrugu arasında bölündü.
Günümüzde, KURSK Oblast, Rusya'nın batısında yer alan bir bölgesel birimdir. Merkezi KURSK şehridir. Şehir Ukrayna’nın doğusunda ve Harkov şehrine çok yakındır. Topraklarının neredeyse tamamı Rusya Merkez Rialto'su tarafından işgal edilen Rusya'nın bir bölgesidir; güneyde Belgorod ve Voronezh, kuzeyde Orel, doğuda Lipetsk ve batıda Ukrayna’nın Sumy Oblastları ile komşudur.
Bölge olarak bakıldığında, Merkez Kara Toprak Bölgesi (Merkez Çernozem Bölgesi) Orta Rusya’da bulunan ve Voronel, Lipetsk, Belgorod, Tamboy, Oryol ve KURSK Oblastlarının kapladığı Avrasya Kara Dünya kuşağının bir bölümde yer aldığını görürüz. Orta Siyah Dünya veya diğer söylenişiyle Kara Toprak Bölgesi (Çernozem) yüksek kaliteli toprağı ile ünlüdür. Rusya’da en yoğun kentsel yerleşim ağına sahip başlıca bölgelerde yer alan Merkezi-Çernozyum bölgesi: Volga havzasının batısında, Don havzasının kuzeyinde, Peçora ve Kuzey Dvina havzasının güneyinde kalan arazileri kapsar.
Rusya’da nüfusları 250,000 ile 500,000 arasında olan ve idari merkez özelliği taşıyan kentler şunlardır: Tomsk, Kirov, Kaliningrad, Bryansk, İvanovo, KURSK, Tver, Stavropol, Arhangelsk, Belgorod, Vladimir, Kurgan, Kaluga, Orel, Smolensk, Murmansk, Vologda, Tambov ve Kostroma. Böylece nüfusu daha büyük olan birinci alt grupta toplam 18 kent yer alırken, nüfus sayısı daha az olan ikinci alt grupta 19 kent yer almaktadır. Özetle, her iki alt grupta toplam 37 kent yer almaktadır.
Ortalama 177-225 m (581-738 ft) yüksekliğe sahip bölge, orta Rusya platosunun güney yamaçlarını kaplar. Yüzeyi engebelidir ve vadilerle kesişmektedir. KURSK Oblastının orta kısmı batıdaki Seym Vadisi’nden daha yüksektir. Timsko-Shchigrinsky sırtı, deniz seviyesinden 288 m (945 ft) yükseklikte, bölgedeki en yüksek noktayı içerir. Alçak rölyef, hafif eğimler ve ılıman kışlar, bölgeyi tarıma uygun hale getirmektedir.
Kursk Oblastı şehirleri;
Kursk; Rusya’nın Merkez Rusya Federal Bölgesi’nde yer alan Oblast’ın merkez şehridir. Şehrin nüfusu 2009 yıl itibarıyla 409.450 'tür. Dmitriyev-Lgovski; Oblast’a bağlı Dmitriyev rayonunun merkezi olan şehirdir. Şehir Svapa Nehri’nin kıyısında yer almaktadır. Şehrin nüfusu 2010 yıl itibariyle 7,728 dir. Fatej; Oblast’a bağlı Fatej rayonunun merkezi olan bir şehirdir. Şehir Usoja Nehri’nin kıyısında yer almaktadır. Şehrin nüfusu 2010 yılı itibariyle 5,404 tür. Jeleznogorsk; Şehir Oblast’ın 130 km kuzeybatısında yer almaktadır. Şehrin nüfusu 2010 yılı itibariyle 95,049 dur. Kurçatov; Şehir, Seym Nehri’nin kıyısında yer almaktadır. Şehrin nüfusu 2010 yılı itibariyle 42,706 dır. Kurçatov yakınlarında KURSK da Nükleer Enerji Santrali yer almaktadır. Lgov; Şehir Seym Nehri’nin kıyısında yer almaktadır. Şehrin nüfusu 2010 yılı itibariyle21,453 dür. Rılsk; Rılsk rayonunun merkezidir. Şehir Seym Nehri’nin sağ kıyısında yer almaktadır. Şehrin nüfusu 2010 itibariyle 15,671 dir. Suca; Suca rayonunun merkezi olan bir şehirdir. Şehir Suca ve Olyoşnya nehirlerinin kıyısında yer almaktadır. Şehrin nüfusu 2010 itibariyle 6,036 dır. Sçigrı; Şehir, Sçigra ve Lesnaya Plata nehirlerinin kıyısında yer almaktadır. Şehrin nüfusu 2010 itibariyle 17,040 dır.
KURSK Oblast’ı topraklarını, Seym, Sçgrı, Lesnaya Plata, Oskol, Psyol nehirleri sulamaktadır. Oblast, iki büyük drenaj alanına katkıda bulunmaktadır; Ayrıca Kursk bölgesinin iç suları 145 yapay göl ve yaklaşık 550 küçük göletten oluşmaktadır.
KURSK Oblastı Doğu Avrupa orman-bozkırının bir bölümünü oluşturur. KURSK bölgesinin dörtte biri bir zamanlar yoğun ormanlarla kaplıydı. Sertağaç keresteleri arasında meşe, dişbudak, karaağaç yer almaktadır. Artık ormanlar oblastın yalnızca %10'unu kapsamaktadır. Bölgeye özgü hayvanlar çoktur. Yerel nehirlerde turna, kasvetli ve levrek bol miktarda bulunur. Su samuru ve porsuğun yanı sıra yaban domuzu, kızıl geyik ve karaca bölgenin birçok yerinde çok sayıda bulunmaktadır.
KURSK Oblastı Rusya’nın en büyük demir cevheri üreticilerinden biridir. KURSK Manyetik Anomalisi bölgesi dünyanın en zengin demir cevheri yataklarından birine sahiptir. Nadir topraklar ve baz metaller de çeşitli yerlerde ticari miktarlarda bulunur. Bölgede refrakter balçık, mineral kum ve tebeşir çıkarılıp işlenmiştir. Oblastın artezyen kuyu suyu rezervlerinin tıbbi amaçlar için yararlı olduğu kanıtlanmıştır.
KURSK Oblastı nüfus ve etnik yapısına bakıldığında, nüfus yıllık büyüme oranının negatif olduğu görülür. Ölüm oranı genel doğum oranlarını aşmaktadır. Nüfus sayımlarında; 1989 Yılı; 1,339, 414, 2002 Yılı; 1,235, 095, 2010 Yılı, 1,127, 081 iken 2021 Yılı nüfusu; 1,082, 458 dir. Etnik kompozisyonu % 96,5 Ruslar, % 1,3 Ukraynalılar, % 0,5 Ermeniler, % 1,7 diğerleridir. 2002 Nüfus sayımında 6,367 (% 0,5) olan Türk nüfusu, (Azeri-Tatar-Türk) 2021 Nüfus sayımında 4,700’e düşmüştür.
KURSK Oblastın da din; Rus Ortodoksluğu % 68,7 - Eski İnançlar % 0,5 - Diğer Hıristiyanlar % 0,9 - İnandığı Halde Bir dine bağlı olmayanlar % 24,2 – Ateizm ve Dinsizler % 4,2 Bilinmeyen % 1,5 dur.
Eğitim; Kursk Devlet Üniversitesi, Kursk Devlet Teknik Üniversitesi, Kursk Devlet Tıp Üniversitesi ve Kursk Devlet Ziraat Akademisi, ayrıca on dokuz yükseköğrenim kurumu daha bulunmaktadır.
Ana tarım alanlarının çoğu, buğday, şeker pancarı, patates ve yem bitkileri üretimi için kullanılmaktadır. Üretimde, buğday, süt, kümes besi sığır hayvanı çiftlikleri, dikkat çekmektedir. Kısaca tarım arazileri Oblast topraklarının % 77 sini kapsamaktadır. Ayrıca balıkçılık yapılmaktadır.
Kursk Oblastı'nın ulaştırma endüstrisi, oblastın gelişiminin temelini oluşturmaktadır. Bölge genelinde en önemli ulaşım araçları demiryolu ve karayoludur. Demiryolu ağının toplam uzunluğu 1.100 km'dir. Kursk Oblastı'ndan iki önemli demiryolu bağlantısı geçmektedir: Moskova-Kharkiy ve Kiev-Voronel . Bölge yolları, 5.600 km'lik yol ağı aracılığıyla tüm kasabalara ve kırsal yerleşim yerlerine hizmet vermektedir. Ayrıca oblastta Temmuz 1997'de uluslararası uçuşlara açılan havaalanı bulunmaktadır.
Demiryolları Oblast taki ulaşım sisteminin en önemli bileşenlerinden biridir. Oblastta toplam altmış beş tren istasyonu bulunmaktadır. Demiryollarının operasyonel uzunluğu 1.561,2 km'dir, bunun 500 km'si erişim yoludur. Elektrikli hatların uzunluğu 242 km'dir. Kursk Oblastı'ndaki demiryollarının yoğunluğu Rusya'daki en yüksek demiryollarından biridir. En büyük demiryolu kavşakları Kursk,Lgov ve Kastornove’dir. Oblast'ın demiryolları Moskova ve Güneydoğu Demiryolu sistemlerinin de bir parçasıdır. Sanayi alanında demir-çelik fabrikaları, makine imalatı, gıda işleme, mobilya yapımı ve diğer endüstriler bulunur. . İlin en büyük kaynağı, toprak altının oldukça zengin olduğu geniş demir yataklarının işletilmesidir.
Geleneksel sanat ve mimari, Rylsk kasaba müzesinde ve Kursk Oblastı'nın diğer tarihi kasabalarında korunmaktadır. Rusya’nın Merkez Rusya Federal Bölgesi’nde yer alan Kursk Oblastı’nın merkezi..Kursk’ta farklı dönemlere ait tarihi mekanları görmek mümkündür.
Rönesans tarzındaki çarpıcı Znamensky Manastırı, dış cephesi barok ve klasik unsurları uyumlu bir şekilde harmanlayan İlyas Peygamber Tapınağı şehri keşfe başlamak için en doğru adreslerdir. Ayrıca, Kursk Oblastı tarihi ve kültürel açıdan zengindir. Bölgedeki önemli turistik yerler arasında Kursk Muharebesi Zafer Parkı, Kursk'taki Aziz Tihon Manastırı, Rylsk Kalesi ve diğerleri bulunur.
Yaygın ve konuşulan tek dil Rusçadır. Okul seviyesinin üzerinde İngilizce bilen çok az kişi vardır. Ukrayna-Rus Savaşı ise başlı başına ayrı bir konu olduğunu da unutmayalım…
YARARLANDIĞIM KAYNAKLAR:
https://belleten.gov.tr/tam-metin/185/tur
https://www.turna.com/blog/rusyanin-az-bilinen-sehirleri
https://www.nedemek.page/kavramlar/kursk%20oblast
https://tr.wikipedia.org/wiki/Kursk
https://it.wikivoyage.org/wiki/Oblast%27_di_Kursk
https://tr.wikipedia.org/wiki/Merkez_Kara_Toprak_B%C3%B6lgesi
https://tr.wikipedia.org/wiki/Ahmet_Bek_Hanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1
https://musabeyli.tr.gg/RUSYA-FEDERASYONU-h-DA-T-Ue-RK-TOLULUKLARI.htm
https://tr.wikipedia.org/wiki/Rusya%27daki_T%C3%BCrk_halklar%C4%B1
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/214383
Cem Cüneyd Canan