11 Aralık 2017
Hamaset ile sonuç alınamayacağının herhalde hepimiz bilincindeyiz. Fakat bizi yaratan YÜCE ALLAH’IN, Kur’an-ı Kerim’de ki emirlerine, RESÛLULLAH’IN Sünnetine uyarak, O kutsal topraklardan CENNET’E gitmek varken O toprakları CEHENNEME çeviren AKLI kimse sorgulamıyor! Herkes bir şeyler söylüyor. Tam SEKİZ YÜZ OTUZ yıl önce, Mi’raç kandiline denk düşen 27 Receb 583 (2 Ekim 1187) Cuma günü Selâhaddîn Eyyûbî Kudüs’e girdiğini, tam BEŞ YÜZ yıl önce Yavuz Sultan Selim’in Kudüs hâkimiyetini, tam YÜZ YIL önce KUDÜS’Ü nasıl terk ettiğimizi değerlendirmeden konuşulduğu gibi. Yıllar yılları kovalamış. Sizlere ekonomi dili ile “hatâ nisyan müstesna” bir kronoloji hazırladım. Kudüs hakkında konuşurken, faydalanacağınıza inanarak bilgilerinize sunuyorum. Var ise eksik ve hatalarımı düzeltmeye hazır olduğumu da bilmenizi isterim. Yeter ki, genel kabul görmüş kaynaklar gösterilmiş olsun.
M.Ö.
1650 Hz. İbrahim’in Kudüs El-Halil’de mezarlık mağarasını alması
1230 İsrail oğulları’nın Mısır’dan çıkması
1190 İsrail oğulları’nın Filistin’e gelişi
1020 Kral Saul’un Kudüs’ü ele geçirmesi
1000 Hz. Davut’un Kudüs’ü yönetmesi
1000 Filistin’de Birleşik İsrail Krallığı’nın kuruluşu
961 Hz. Süleyman’ın Beyt’ülmakdis’i inşa ettirmesi
922 İsrail’in ikiye ayrılması
722 İsrail’in Babiller tarafından yıkılışı
587 Babiller tarafından Beytülmakdis’in harap edilmesi
586 Bâbil Hükümdarı II. Buhtunnasr’ın (Nebukadnezzar) Kudüs’ü üçüncü işgali ile Beytül makdis’in harap edilmesi
539 Beytül makdis’in kıymetli parçalarının Babil’e götürülmesi
539 Filistin topraklarının Farslılar’ın (Persler) eline geçmesi
515 Beytül makdis’in (II.) yeniden inşası
330 Büyük İskender’in Filistin’i ele geçirmesi
323 Filistin’de Helen yönetimi
168 Selefki Kralı Antiochos (Antiokhos) IV. Epiphanes’in işgali ile mâbede Grek tanrı heykellerinin konulması
167 Makabi isyanlarının başlaması
63 Kudüs’ün Roma İmparatorluğu’nun hâkimiyetine girmesi
37 I. Herod (Büyük Herod) genişletilerek Beytülmakdis yeniden yapılmıştır.
M.S.
30 Hz. İsa’nın ölümü
70 Kudüs ve Beytül maktis’in Romalılar tarafından yıkılışı
117 Hadrien zamanında Kudüs yeniden imar edilirken Beytülmakdis’in yerine Jüpiter Capitolinus Tapınağı yapılması
132 Kudüs’ün Yahudilere kapanışı ve Bar Kohba isyanları
324 Hıristiyanlığın devlet dini oluşu
451 Kudüs Patrikliğinin tesisi
614 Farslılar’ ın Kudüs’ü istilası ve harap etmesi
627 Heraklius’un Kudüs’ü ele geçirmesi
634 Müslümanlara Suriye ve Filistin kapılarını açan Ecnâdeyn Savaşı
637 Ebû Ubeyde’nin Kudüs’ü kuşatması
638 Müslümanlar tarafından fethedilmiştir. ( Hz. Ömer)
660 Amr b. Âs’ın halifeliğini ilân etmesi
699 Abdullah İbn Mervan’ın Mescid-i Aksa’yı inşası
709 I. Velîd tarafından Mescid-i Aksa’yı inşası
747 Mescid-i Aksa’nın depremde hasar görmesi
754 Ebû Ca‘fer el-Mansûr tarafından kapılarındaki altın ve gümüş kaplamalardan para bastırılarak tamir edilmesi
758 Abbâsî Halifesi Ebû Ca‘fer el-Mansûr, Kudüs’ü ziyareti
771 Abbâsî Halifesi Ebû Ca‘fer el-Mansûr, Kudüs’ü ziyareti
771 Abbâsî Halifesi Ebû Ca‘fer el-Mansûr, Kudüs’ü ziyareti ve Mescid-i Aksâ’nın yeniden inşasını emretti.
774 Halife Mehdî-Billâh’ın depremden zarar gören camiyi tamir ettirmesi
780 Halife Mehdî-Billâh şehri ziyareti
831 Me’mûn’un Harem-i şerif’in doğu ve kuzey kapılarını yaptırması
832 Muktedir-Billâh’ın annesi Kubbetü’s-sahre’ye dört güzel kapı hediye etmiştir.
878 Tolun oğulları hânedanını kuran Ahmed b. Tolun Filistin’i alması
905 Tolun oğulları hâkimiyeti
910 İhşîdîler’in hâkimiyeti
969 Fâtımîlerin hâkimiyeti
969 Fâtımîler’ile Karmatîler ve Cerrâhîler arasında mücadeleler
975 Bizans İmparatoru I. Ioannes Çimiskes, Suriye’nin ardından Filistin’de bazı şehirleri ele geçirmesi
1009 Halifesi Hâkim-Biemrillâh’ın Kumâma Kilisesi’ni yağmalatıp yıkılmasını emretti
1016 Deprem de Mescid-i Aksâ’nın zarar görmesi
1033 Büyük depremde zarar gören Mescid-i Aksâ, Halife Zâhir el-Fâtımî tarafından yeniden inşa edildi
1049 Kilisenin yeniden ibadete açılması
1064 Fâtımîler tarafından Kudüs sur ve kalelerinin tamiri
1065 12.000 Hıristiyan hacının Kudüs’e gelmesi
1068 Remle depremi
1071 Selçuklu Atsız b. Uvak’ın Kudüs’ü alması Alparslan adına hutbe okutulması
1077 Atsız b. Uvak’ın Fâtımîlere yenilmesi
1079 Büyük Selçuklu Sultanı Melik şah’ın kardeşi Tâcüddevle Tutuş Atsız’ı ortadan kaldırdı
1085 Kudüs ve çevresinin yönetiminin Artuk b. Eksük’e verilmesi
1089 Artuk Bey Kudüs’te yeni bir cami yaptırdı.
1093 Ebû Bekir İbnü’l-Arabî, Mescid-i Aksâ’da bulunması
1098 Artuk Bey’in ölümü, oğulları Sökmen ve İlgazi’nin Kudüs’ü yönetmesi
1098 Halep Selçuklu Meliki Rıdvân b. Tutuş ile Dımaşk Selçuklu Meliki Dukak arasındaki mücadele
1098 Fâtımî veziri ve başkumandanı Efdal b. Bedr el-Cemâlî, Kudüs’ü teslim alması
1098 Selçuklular ’ın Antakya emîri Yağısıyan’ın başarısız Kudüs kuşatması
1098 Haçlı istilâsı ileTemplier şövalyelerinin Mescid-i Aksâ’da bazı değişiklikler yapması
1099 Kudüs’ü Haçlıların işgali
1099 Pisa başpiskoposu Daimbert yeni Kudüs patriği oldu.
1100 Godefroi 1100’de ölünce yerine Urfa kontu olan kardeşi Boudouin kral seçildi.
1123 II. Baudouin, Artuklu Beyi Belek’e esir düşüp Harput Kalesi’nde hapsedildi
1123 Kudüs Krallığı bir yıl Geldemar tarafından yönetildi.
1124 Kudüs ordusu bütün kıyı şehirlerine sahip oldu
1131 Musul ve Halep hâkimi atabek İmâdüddin Zengî’nin Müslümanların toplanması
1144 İmâdüddin Zengî, Urfa’yı fethederek buradaki Haçlı Kontluğu’na son verdi.
1145 III. Baudouin annesi Melisende’ın yönetimi
1149 Antakya Prinkepsi Raymond de Poitiers’nin ölümü, karısı Konstance yönetimi
1152 Trablus kontu II. Raymond’un ölümü, idareyi karısı Hodierna’nın alması
1160 Memluklu hâkimiyeti
1185 Kudüs Kralı IV. Baudouin ölünce ablasının oğlu V. Baudouin unvanıyla tahta çıkarıldı.
1186 V. Baudouin annesi Sibylle ile kocası Guy de Lusignan yönetime el koydular.
1187 Selâhaddîn-i Eyyûbî Hittîn mevkiinde yapılan savaşta Kudüs krallık ordusunu yok etti.
1187 Selâhaddîn-i Eyyûbî Kudüs önünde karargâh kurdu.
1187 Mi’raç kandiline denk düşen 27 Receb 583 (2 Ekim 1187) Cuma günü Selâhaddîn Eyyûbî Kudüs’e girdi.
1187 Selâhaddîn-i Eyyûbî, Haçlılar tarafından saray olarak kullanılan Mescid-i Aksâ’yı camiye çevirdi
1187 Sultan Kudüs’ün idaresini Fakih Ziyâeddin Îsâ’ya verdi
1189 Fakih Ziyâeddin Îsâ’nın ölümü üzerine de yerine Hüsâmeddin en-Necmî getirildi.
1192 Haçlılarla barış antlaşması yapılması
1216 el-Melikü’l-Muazzam Îsâ’nın sebîlü Şa‘lân’ı yaptırması
1217 Halep’te Nûreddin Zengî’nin yaptırdığı minber getirilip Mescid-i Aksâ’ya konuldu
1229 İmparator II.Friedrich’in Eyyûbî Hükümdarı el-Melikü’l-Kâmil Muhammed ile anlaşarak Kudüs’e girmesi
1244 Hârizmliler, Dımaşk civarında dehşet saçarak bütün bölgeyi yakıp yıktıktan sonra Kudüs’e girdiler.
1244 Haçlıların 1099’da Kudüs’ü ilk alışından 145 yıl sonra şehir Türklerin eline geçmişti.
1253 Kudüs Memlükler’e bırakıldı.
1256 Filistin ve Kudüs tekrar Eyyûbîler’in eline geçti
1260 Filistin’in Moğollar tarafından istilası
1267 Emîr Alâeddin Aydoğdu’nun Ribâtu Alâeddin’i inşa ettirmesi
1282 Kalavun’un fakirler için Ribâtü’l-Mansûrî’i yaptırması
1293 Muhammed b. Kalavun dönemi
1294 Muhammed b. Kalavun dönemi, Harem-i şerif’teki bazı mabetlerin kubbelerini yaldızlatması
1295 Emîr Alemüddin Sencer ed-Devâdâr es-Sâlihî’nin Devâdâriyye Hankahı’nı yaptırması
1299 Muhammed b. Kalavun dönemi, Kubbetü’s-sahre etrafındaki kemerleri yaptırması
1302 Şeyh Vecîhüddin Muhammed b. Osman et-Tenûhî’nin Medresetü’l-Vecîhiyye’yi vakfetmesi
1307 Emîr Rükneddin Baybars’ın Medresetü’l-Câlikıyye vakfını yaptırması
1309 Alemüddin Sencer el-Cavlî’nin Kudüs nâibü’s-saltanası olduğunun belirtilmesi
1309 Muhammed b. Kalavun dönemi, . Mescid-i Aksâ ve Kubbetü’s-sahre’yi tamir ettirmesi
1310 Kudüs Kalesi yenilenmiş, şehre su getirilmiştir. Kalenin batı köşesindeki cami inşa edilmiştir
1315 Cavliyye Medresesi’nin inşası
1320 Sellâmiyye, Kerîmiyye, Emîniyye ve Hatuniyye medreselerinin yapılması
1329 Şam nâibi Emîr Tenkiz en-Nâsırî’nin Tenkîziyye ve Sûku’l-Kattânî Medresesi’ni yaptırması
1341 Muhammed b. Kalavun dönemi, Mescid-i Aksâ’nın arka tarafını mermerle kaplatması
1341 Alemüddin Sencer el-Cavlî’nin Kudüs nâibü’s-saltanası olduğunun belirtilmesi
1375 Kalkaşendî’nin şehrin nâibliğe dönüştüğünü ileri sürmesi
1386 Berkuk, Dârü’l-vekâle (Kaysâriyye) Hânü’z-Zâhir’i yeniden yaptırması
1386 Berkuk’un Kudüs’ün suyolunu (Kanâtü’l-arûb) tekrar inşa ettirmesi
1395 Hoca (Tâcir) Fahreddin el-Mevsılî’nin Mevsıliyye Medresesini yaptırması
1395 Emîr Cehârkes el-Halîlî’nin Medresetü’l-Cehârkesiyye, Şerkesiyye, Sübeybiyye, Bâsitıyye medreseleri yaptırması
1429 Barsbay’ın sebîlü Şa‘lân’ı tamir ettirmesi
1429 Melikü’z-Zâhir Çakmak’ın Kubbetü’s-sahre’nin yıldırım düşmesi sonucu yanan kubbesini tamiri,
1429 Melikü’z-Zâhir Çakmak’ın saldırıları sebebiyle Kudüs’teki Hıristiyanların yapılarını yıktırması
1453 el-Melikü’l-Eşref İnal, Mescid-i Aksâ’yı tamir ettirmesi
1453 el-Melikü’l-Eşref İnal’ın Sebîlü Kayıtbay olarak bilinen sebili yaptırması
1462 Hoşkadem’in Kanâtü’s-sebil’i yeniletmesi
1462 Hoşkadem devrinde, el-Medresetü’s-Sultâniyye’nin bina edilmesi
1482 Sultan Kayıtbay’ın Eşrefiyye Medresesi’ni yeniden yaptırması
1482 Sultan Kayıtbay’ın Kanâtü’s-sebîl’i ve Sebîlü Kayıtbay’ı tamir ettirmesi
1492 İspanya Yahudilerinin bir kısmının Filistin’e yerleşmesi
1500 Bedevilerin Kudüs’e saldırıları
1516 İdrîs-i Bitlisî ve devletin bir kısım ileri gelenleriyle ve askerle birlikte Kudüs’e geldi
1516 Kudüs’ün 1831 yılına kadar Şam Eyaletine bağlanması
1517 Osmanlıların Kudüs’e de hâkim olması (Yavuz Sultan Selim)
1525 Kudüs Mahalleleri, Bâbü’l-Hitta,Bâbü’l-Kattânîn, Zerâine, Rîşe, Benî Hâris, Akabe-i Sit, Hâlidî, Şeref,
1525 Bâbü’l-Âmûd, Benî Zeyd, mahalleleri
1534 Kanûnî Sultan Süleyman döneminde büyük imar faaliyetleri gerçekleştirilmesi
1542 Kudüs surlarının tamiri, yapılması (Kanunî Sultan Süleyman)
1547 Beytülahm ve Halîlürrahmân’dan Kudüs’e su getiren kanalların tamiri
1551 Hürrem Sultan’ın Kudüs de külliye yaptırması
1552 Hürrem Sultan’ın Kudüs de vakfiyeler kurması, Osmanlı eserlerinin çoğalması
1558 Hürrem Sultan’ın ölümünden sonra, Kanunî’nin bazı arazileri vakfiyelere ilavesi
1560 Joseph Nasi’nin Tiberya da Yahudi devleti kurma teşebbüsü.
1660 Kudüs bölge Hıristiyanları ile gerginliklerin başlaması
1663 Sahte Mesih, Sabatay Sevi’nin Kudüs’e ziyareti
1670 Kudüs bölgesinde Hristiyan mezhepleri arasında anlaşmazlıklar
1670 Rum kilisesinin Osmanlı üzerinde etkisi, Habeş, Süryanî ve Kıptî kiliselerini kendisine bağlanması
1702 Kudüs’te Muhammed Paşa’nın vergileri arttırması
1703 Mahmud Efendi tarafından Mescid-i Aksâ’nın tamir edildiği
1705 Nakîbüleşraf Muhammed Hüseynî’nin öncülüğünde bir isyana sebep olunması
1798 Mısır’ı işgal eden Napolyon’a Kudüs halkının tepkisi
1799 Fransızların bölgeden tamamen çekilmesi Kudüslülerin rahatlatması
1807 Kudüs isyanı, Sayda Valisi Süleyman Paşa tarafından bastırıldı
1810 Vehhâbî tehlikesine karşı Sayda Valisi Süleyman Paşa Kudüs sancak beyliği görevini de üstlendi
1817 Mahmud Efendi tarafından Mescid-i Aksâ’nın tamir edildiği
1821Yunan isyanı Kudüs’te özellikle Rum Ortodokslar arasında hareketlenmelere yol açtı
1825 Kudüs civarında bazı köylerin isyanı
1826 Bedevî şeyhlerinden İbrâhim Ebû Goş’un desteği ile şehrin işgali
1826 Sayda Valisi Abdullah Paşa’nın isyanı bastırması
1831 Kavalalı Mehmed Ali Paşa dönemi
1831 Kudüs’ün Şam Eyaletine bağlanması
1834 Kudüs merkezli bir dizi ayaklanmanın çıkması
1838 Kudüs’te ilk konsolosluğu İngiltere açtı
1838 Kudüs’te Prusya, Fransa, Avusturya ve Rusya konsoloslukları açıldı
1840 Kudüs’te Misyoner faaliyetleri hız kazandı
1840 Kavalalı Mehmed Ali Paşa dönemi
1840 Kudüs tekrar Osmanlı yönetimine girdi.
1841 Kudüs’ün 1841-1865 yılları arasında Sayda eyaletine bağlanması
1841 Kudüs’te İngiliz-Alman Protestan piskoposluğu kuruldu
1845 Grek-Ortodoks patriği İstanbul’dan Kudüs’e taşındı
1847 Kudüs’te Latin patrikliği canlandırıldı
1849 Kudüs’te 6184 Müslüman, 3744 Hıristiyan ve 1790 Yahudi olmak üzere 11.682 kişi yaşıyordu.
1860 Kudüs’ün Malî açıdan önce Halep, 1860’ların ikinci yarısından itibaren Şam defterdarlığına bağlanmıştır
1863 Kudüs Belediyesi teşekkül etti
1864 Avrupalı arkeologlar Filistin Araştırmaları Fonunu kurdu
1865 İngiltere, Yahudilerin hamiliğini üstlendi, Kudüs ve çevresinde bir Protestan Hıristiyan nüfusu oluşturdu
1865 Kudüs telgraf sistemi kuruldu
1866 Kudüs’ün Suriye vilâyetine bağlanması (Sayda-Şam)
1867 Fransızlar Katolik cemaat, Ruslar da Ortodoks gruplar üzerinde etkilerini yoğunlaştırdı
1868 Kudüs-Yafa karayolu hizmete girdi
1870 Yahudi göçünün giderek artması
1872 Kudüs’e müstakil mutasarrıflık statüsü verilerek doğrudan merkezî hükümete bağlandı.
1876 İlk Osmanlı Parlamentosu’nda Kudüs’ten seçilen Filistinli vekiller yer aldı
1881 Osmanlı Devleti, diğer devletlerden Yahudilerin Osmanlı topraklarına yerleşmesine izin verdi
1882 Rusya’da kıyıma uğrayan Yahudilerin, Filistin’e yerleşmeye başlaması
1882 Filistin’de Rıshon Le Zıon adlı geniş bir Siyonist yerleşim bölgesi kuruldu
1882 Kudüs’e büyük Yahudi göçü
1886 Kudüs polis gücü oluşturuldu
1891 Kudüs Belediye hastanesi hizmete girdi
1892 Kudüs-Yafa demiryolu hizmete girdi
1896 Theodor Herzl, Der Judenstaat adlı bildiriyi yayımladı
1897 İlk Siyonist Kongre İsviçre’de toplandı
1900 Yafa Kapısı’nın yakınına bir sebil, kapının üzerine de saat kulesi inşa edildi
1900 Kudüs’te 10.000 Müslüman, 10.000 Hristiyan, 18.190 Yahudi yaşıyordu
1905 Kudüs’e büyük Yahudi göçü ve Kudüs’ün nüfus yapısının değişmesi
1916 Enver Paşa ile Cemal Paşa’nın Kudüs’te Kubbet’üs Sahra’yı ziyareti
1917 Balfour Deklarasyonu ile İngiltere Yahudilerin bölgede siyasî oluşumlarını destekledi
1917 Mutassarrıf İZZET BEY’İN Kudüs’ü terk edişi (9 Aralık 1917)
1917 İngiliz askerleri Kudüs’e girişi
1917 İngiliz General Edmund Henry Hynman Alleny’ın Babu’l Halil Kapısından Kudüs’e girişi (11 Aralık 1917)
1919 Washington’da toplanan Kıng-Crane Komisyonu’nda Filistin’in geleceği tartışıldı
1920 Kudüs İngiliz askeri yönetiminde kaldı
1920 San Remo Konferansı’nda İngiltere’nin manda yönetimine verilmesi
1929 Yahudi göçüne karşı büyük El-Burak İsyanı başladı
1938 Silahlı Siyonist grup, Arapları hedef alan saldırılar düzenledi
1947 Birleşmiş Milletler ’de Filistin’i paylaştırma planında Kudüs’e milletlerarası bir statü verilmesi önerildi
1947 BM 181 sayılı kararını Filistinliler reddetti
1948 İsrail Devleti kuruldu
1948 Arap-İsrail savaşında İsrail Batı Kudüs’ü işgal etti
1948 Ürdün ise eski şehri yani Doğu Kudüs’ü ele geçirdi
1948 Silahlı Siyonist grup Haganah, Kudüs’te Semiramis otelini bombaladı
1948 Siyonistler, Hayfa yakınlarında Kayserya köyüne saldırdı
1950 İsrail, Birleşmiş Milletler kararlarına aykırı olarak Batı Kudüs’ü başşehir ilân etti
1950 İsrail, parlamento ile birlikte diğer önemli hükümet birimlerini oraya taşıdı
1951 Ürdün Kralı Abdullah, Mescid-i Aksa’da öldürüldü
1955 İsrail, Gazze’ye saldırarak katliam yaptı
1956 Sina Yarımadası, İsrail tarafından işgal edildi
1956 İsrail, Kalkılya, Han Yunus ve Kufr Kasem Köylerinde Filistinlileri katletti
1966 İsrail, Samu köyünde Filistinlileri katletti
1967 Arap-İsrail savaşında, İsrail şehrin tamamını işgal etti
1967 6. Gün Savaşı’yla İsrail, Gazze ve Batı Şeria’yı işgal etti
1967 BM Güvenlik Konseyi 242 kararla İsrail’in işgal ettiği topraklardan çekilmesini istedi
1969 Fanatik bir Yahudi tarafından çıkarılan yangında, Nûreddin Mahmud Zengî’nin yaptırdığı nefis ahşap minber yanması
1970 İsrail, Ürdün’de Filistinlilere saldırdı
1973 BM Güvenlik Konseyi 338 kararla İsrail’in 967 de işgal ettiği topraklardan çekilme çağrısı yaptı
1973 Yom-Kipur Savaşı ile Mısır Sina’yı İsrail’den geri aldı
1976 İsrail, binlerce hektar Filistin toprağına el koydu
1978 İsrail, Güney Lübnan’ı işgal etti
1978 Mısır ve İsrail Camp David Antlaşmasını imzaladı
1980 İsrail, Kudüs’ün İsrail’in ebedî başşehri olduğu ilân etti
1981 İsrail, Irak’taki nükleer tesisleri ve Beyrut’u bombaladı
1981 Enver Sedat düzenlenen suikast sonucu öldürüldü
1981 Golan Tepeleri İsrail tarafından işgal edildi
1982 İsrail, Sabra ve Şatilla Katliamlarını yaptı ve Lübnan’ı işgal etti
1987 İsrail, Batı Şeria’da “intifada ”ya yol açtı
1988 FKÖ, 242 ve 338 sayılı BM kararlarını kabul ederek, İsrail Devletini tanıdı
2002 İsrail, Batı Şeria’yı yeniden işgal etti
2004 Şeyh Ahmed Yasin ve Abdülaziz Rantisi, İsrail tarafından öldürüldü
2004 Yaser Arafat öldü
2006 Lübnan’da Hizbullah ile İsrail arasında savaş çıktı
2007 İsrail, Gazze Şeridi’ni kuşatarak ambargo uygulamaya başladı
2008 İsrail, Gazze’ye dökme kurşun operasyonu düzenlendi
2012 İsrail, Gazze’ye Savunma Sütunu Operasyonu düzenledi
2014 İsrail, Gazze’ye Koruyucu Hat Operasyonu düzenledi
2017 ABD Başkanı, Donald John Trump’un Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıdığını açıklaması
KAYNAK:
[İslâm Ansiklopedisi İlgili Maddeleri: - Ömer Faruk Harman-Casim Avcı-Işın Demirkent- Cengiz Tomar-
Kâmil Cemîl el-Aselî-Nebi Bozkurt ]
http://yuceyavuz.blogspot.com.tr
https://interactive.aljazeera.com
https://interactive.aljazeera.com
Cem Cüneyd Canan